نام کتاب : اللباب (شرح فارسی بر خلاصه الحساب شيخ بهائى) نویسنده : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد جلد : 1 صفحه : 54
مثال «2»
و اگر بخواهيم
«25» را در «150» ضرب كنيم اوّل نصف صحيح «25» را كه «12» باشد بدست مىآوريم
آنگاه «25» را با «12» جمع مىكنيم حاصل را كه «37» مىشود در عدد «100» ضرب
مىكنيم سپس حاصل يعنى «3700» را با عدد «50» كه نصف «100» باشد جمع مىكنيم نتيجه
كه عدد «3750» باشد حاصلضرب «25» در «150» است.
متن: في ضرب ما
بين العشرين و المأة ممّا تساوت عشراته بعضه في بعض تزيد آحاد احدهما على الآخر و
تضرب المجتمع في عدّة تكرار العشرة و تبسط الحاصل عشرات و تزيد عليه مضروب الآحاد
فى الآحاد.
ترجمه:
قاعده ضرب
اعداد بين بيست و صد در يكديگر
اينقاعده مربوط
به اعداد بين «20» و «100» بوده مشروط باينكه عشرات آنها باهم متساوى باشند آحاد
يكى را بر ديگرى اضافه كن و مجموع را در عدد تكرار ده ضرب نموده و سپس حاصل ضرب را
به عشرات بسط بده و آنگاه حاصلضرب آحاد در آحاد را بآن بيفزا و عدد بدست آمده
حاصلضرب دو عدد منظور مىباشد.
شرح اينقاعده
مربوط بضرب اعدادى است كه بين «20» و «100» واقع شدهاند بشرطى كه عشرات مضروب با
عشرات مضروب فيه مساوي باشد مثل ضرب «44» در «48» و آن اينستكه:
ابتداء آحاد
يكى را با ديگرى جمع مىكنيم سپس مجموع را در تعداد تكرار عدد «10» ضرب مىكنيم
آنگاه حاصل را بعشرات بسط داده پس از آن حاصلضرب آحاد در آحاد را بدست مىآوريم و
بعد حاصل ضرب را بعدد مبسوط اضافه مىكنيم
نام کتاب : اللباب (شرح فارسی بر خلاصه الحساب شيخ بهائى) نویسنده : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد جلد : 1 صفحه : 54