نام کتاب : اللباب (شرح فارسی بر خلاصه الحساب شيخ بهائى) نویسنده : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد جلد : 1 صفحه : 29
«4» باشد افزوديم و حاصلش كه «9» شد در زير «9» قرار داديم آنگاه بجهت
عدد «9» عدد «5» را در نظر گرفته و همان را در زير صفر قرار داديم سپس نصف عدد «4»
را كه «2» باشد در زير آن قرار داديم پس حاصل عدد مزبور عدد «10952» شد.
حال اگر عمل
باتمام رسيد و معذلك كسرى باقيماند مثل اينكه عدد مرتبه آخر فرد بود بعد از اينكه
نصف صحيح آنرا در زير قرار داديم صورت كسر را در مقابل حاصل باينصورت 2/ 1
مىنويسيم.
مثلا در تنصيف
عدد «45031» حاصل چنين 2/ 1 22515/ 45031 نوشته مىشود.
[شرح عمل
تنصيف]
تبصره
مخفى نماند كه
صحبت در اعدادى است كه دو رقم آخر آنها از سمت راست فرد باشد.
و امّا اگر
تنها رقم آخر فرد بود و ما قبل آخر زوج بعد از اينكه نصف زوج را در زير آن قرار
داديم بايد بجهت واحد صفرى در زير آن رسم كرده سپس صورت كسر را در مقابل قرار
مىدهيم لذا تنصيف عدد 34041 باينصورت نوشته مىشود:
2/ 1 17020/
34041
قوله: نصف كلّ
تحته: تنوين در «كلّ» عوض از مضاف اليه است و تقدير نصف كلّ عدد مىباشد و ضمير در
«تحته» به كلّ عدد راجع است.
قوله: ان كان
زوجا: ضمير در «كان» به كلّ عدد عود مىكند.
قوله: و
الصّحيح ان كان فردا: يعنى و تضع النّصف الصّحيح ان كان العدد فردا.
قوله: لتزيدها
على نصف الخ: ضمير مؤنّث در «تزيدها» به خمسه عود مىكند.
قوله: ان كان
فيها عدد: ضمير در «فيها» به مرتبه سابقه راجع است.
قوله: اوضعت
الخمسة تحته: ضمير در «تحته» به كلّ واحد من الواحد و الصّفر راجع است.
قوله: فضع له
صورة النّصف: ضمير در «له» به كسر راجع است.
نام کتاب : اللباب (شرح فارسی بر خلاصه الحساب شيخ بهائى) نویسنده : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد جلد : 1 صفحه : 29