شرح‌ فصل اوّل مربوط بقاعده جمع است.

و قبل از اينكه بحث از چگونگى اينعمل شود ابتداء مرحوم مصنّف كيفيّت نوشتن اعداد منظوره را بيان فرموده و آن اينست كه بايد عددين يا اعداد را بطور متحاذى نوشت.

و منظور از متحاذي اينست كه يكدام از دو عدد را بالا نوشته و ديگرى را بنحوى در زير آن مى‌نويسيم كه مراتب آحاد عدد پائين در زير مراتب آحاد عدد فوق واقع شود و مرتبه عشرات زير عشرات و مآت در تحت مآت و الوف در زير الوف و همچنين مراتب بعدى.

كيفيّت عمل جمع‌

و امّا كيفيّت عمل بدو طريق است:

اوّل: آنكه از طرف راست يعنى از مرتبه آحاد شروع مى‌كنيم آحاد را با آحاد جمع كرده و عشرات را با عشرات و مآت را با مآت و همچنين تا آخر مراتب.

و تفصيل و شرح آن در عبارت بعدى ذكر مى‌شود.

قوله: على محاذيها: ضمير مؤنّث به «مرتبه» راجع است.

متن: فان حصل اقلّ من عشرة ترسم تحتها او ازيد فالزّايد او عشرة فصفرا حافظا في هذين الصّورتين فى الذّهن للعشرة واحدا لتزيده على ما فى المرتبة التّالية او ترسمه بجنب سابقه ان خلت و كلّ مرتبة لا يحاذيها عدد فانقلها بعينها الى سطر الجمع و هذه صورته.

ترجمه: پس اگر بعد از جمع مراتب باهم حاصل كمتر از عدد 10 شود آنرا زير مرتبه مورد عمل بنويس و اگر بيشتر از 10 شد مقدار زائد را در آنجا رسم نما و اگر