اضافه و تعريف و حدشان، قبلًا آن‌چه در منطق دراين‌باره تقرير نموده‌ايم، براى اهل فهم و درايت‌

كافى است و در صورت فرض وجود براى مقوله اضافه، ترديدى نيست كه از سنخ وجود عرض است.[1]

اين‌كه، آيا اضافه، ماهيت عرضى دارد يا حيثيت قياسى و عارض تحليلى است، خود مجال بحث گسترده‌اى را مى‌طلبد كه در بخش‌هاى بعدى اين فصل، به آن پرداخته‌ايم.

نظريه ششم‌

در اين نظريه استعداد، كيف ملازم با اضافه است مانند علم كه ازكيفيات نفسانى است و ملازم با اضافه به علم و معلوم است.

و ظاهر كلمات بعضى از ديگر حكما آن است كه استعداد كيفيتى است كه ملازم با اضافه مى‌باشد؛ مانند علم كه از كيفيات نفسانى است و ملازم با اضافه‌اى است كه ميان موضوع و متعلقش، يعنى عالم و معلوم، برقرار مى‌باشد؛ نيز مانند قدرت و اراده.[2]

همان‌طور كه گفته شد اشكال وارد بر نظريات بالا ان است كه اگر قوه، عارض خارجى باشد، خروج قوه از فعل مستلزم تبديل قوه به جوهر است.

[1] - و اما القول فى‌المضاف، و بيان أنه كيف يجب أن تحقق ماهية المضاف و الاضافة وحدهما، فالذى قدمناه، فى المنطق كاف لمن فهمه و أما أنه اذا فرض للأضافة وجود كان عرضاً، فذلك أمر لاشك منه» الهيات شفا، ص 152.

[2] - ترجمه شرح نهاية الحكمه، ج 1.