زيرا فرزندم مرد و مرا تنها گذاشت و من پيرزن رقوب و نازا هستم. حضرت به آن زن فرمود: تو رقوب نيستى بلكه رقوب آن زنى است كه بميرد و پيش فرستاده نداشته باشد و مردم هم قدرت اين كه پيش فرستاده خود را به او بدهند ندارند. پس چنين زن رقوب است نه تو كه از پيش فرستاده دارى.» تمام احاديثى كه در اين باب ذكر شد از اصول مستند نقل شده است و ما جهت اختصار اصل و سند آنها را ذكر نكرديم، زيرا خداوند سبحانه به فضل و رحمت خويش به كسى كه خبرى به او برسد و به آن عمل نمايد وعده ثواب داده است و لو اين كه آن خبر صحيح و مطابق با واقع نباشد و در اين زمينه احاديث زيادى از طريق شيعه و سنى وارد شده است.[1]

[1] - مرحوم كلينى در كتاب اصول كافى بابى در اين زمينه تحت عنوان« من بلغه ثواب من اللَّه على عمل» ذكر نموده است و در آن باب دو روايت از امام صادق 7 نقل نموده است.

1-

ُ\i عن ابى عبد اللَّه عليه و السّلام قال: من سمع شيئا من الثّواب على شى‌ء فصنعه كان له، و ان لم يكن على ما بلغه. الكافى، ج 2، ص 87.\E

امام صادق 7 فرمود: كسى كه بشنود كارى ثواب دارد و آن كار را انجام دهد آن ثواب را مى‌برد و اگر چه آنچه را كه شنيده واقعيت نداشته باشد.

2-

ُ\i عن محمّد بن مروان قال: سمعت ابا جعفر 7 يقول: من بلغه ثواب من اللَّه على عمل فعمل ذلك العمل التماس ذلك الثواب، اوتيه، و ان لم يكن الحديث كما بلغه. الكافى، ج 2، ص 87.\E

محمد بن مروان مى‌گويد از امام صادق شنيدم كه مى‌فرمود: به هر كس خبرى رسيد كه مثلا فلان عمل در نزد خدا ثوابى دارد و او آن عمل را به اميد آن ثواب انجام دهد آن پاداش به او داده مى‌شود اگر چه ان خبر صحت نداشته باشد.

مضمون اين دو روايت، روايات ديگرى هم وارد شده بحد استفاضه رسيده است. و مرحوم مجلسى برخى از آنها را در مرآت العقول ذكر مى‌كند. اين روايات به اخبار من بلغ معروف است و نتيجه و مضمون آنها به تسامح در ادله سنن مشهور گشته است، و حاصل اين روايات اين است كه:

چنانچه مسلمانى بشنود يا در كتابى ببيند كه اگر كسى مثلا چنين نمازى را بخواند، چنان پاداشى در دنيا يا در آخرت به او داده مى‌شود، پس اگر او آن نماز را گزارد، خدا آن پاداش را به او مى‌دهد. اگر چه واقع و حقيقت چنان نباشد و آن گوينده و صاحب آن كتاب دروغى جعل كرده و يا اشتباه كرده باشد، زيرا كرم و فضل خدا زياد است و بخود اجازه نمى‌دهد كه چون بنده‌اى به او حسن ظن پيدا كرد و اميدوار شد نااميدش كند.

از اين رو فقها و دانشمندان اسلامى گفته‌اند: در باره مستحبات لازم نيست كه هميشه دنبال خبرى صحيح و موثق بگرديم، بلكه به اخبار ضعيف و مجهول در اين باره مى‌توان استناد كرد، به خلاف واجبات و محرمات كه جز با خبر صحيح و موثق ثابت نگردد« شرح اصول كافى آقاى مصطفوى ج 3 ص 139»