جوانمرد بكار مى‌برده‌اند. چنان‌كه فتيان با القاب اخوه و اخيه و اخوان هم ياد شده‌اند. ريشه‌هاى اخيت همانا مواخات و اخوت اسلامى است كه نبى اكرم 6 در ميان مهاجرين مكه و انصار مدينه افكند و در قرآن مجيد هم آمده است:

«إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ»[1]- بسيارى از مشائخ عالم اسلام با لقب «اخى» ياد مى‌شوند كه نوعا برمسلك فتوت بوده‌اند. ابن بطوطه در سفرنامه معروف خود بجاى فتيان از «اخيه» ياد مى‌كند. و معلوم است كه تا آن قرن اين گروه در كشورهاى اسلامى بويژه در خطه روم (تركيه فعلى و نواحى مجاور آن) شيوعى داشته‌اند.

در فتوت نامه منظوم ناصرى سيواسى و فتوت نامه منظوم شاعرى به نام عطار و رساله فتوتيه مير سيد على همدانى هم از «اخيت»- بخصوصه- ذكرى آمده است.

رساله مزبور بطورى كه در دائرة المعارف اسلامى هم مى‌خوانيم مهم‌ترين مآخذ در رابطه با اخيت در قرن هشتم هجرى به شمار است‌[2] و مؤلف آن خطاب به مريدش مى‌فرمايد:

اى عزيز بدانكه لفظ «اخى» لفظى است متداول گشته ميان خلق. و اين لفظ را معنى رفيع و حقيقتى وسيع است و بيشتر اهل زمانه بظاهر لفظ بيحاصل و اسم بى‌معنى قناعت كرده‌اند و از اسرار حقائق دينى محروم مانده و جمعى از ارباب نفوس شخصى را برخود تقديم مى‌كنند و وى را «اخى» ميخوانند و به دواعى مرادات نفسانى چند روزه صحبتى بانفاق ميدارند و آخر بوحشت و عداوت مى انجامد. بدين سبب كلمه‌اى چند بر مقتضاى اين معنى- آنچه زبان وقت املا كند- در قلم خواهد آمد و ايمائى كرده خواهد شد تا تنبيهى بود طالبان اين معنى را، انشاء اللّه تعالى.

اى عزيز بدانكه ارباب طريقت اطلاق اين اسم به سه معنى اعتبار كرده‌اند و سه مرتبه نهاده‌اند: اول عام دوم خاص سوم اخص. اول لغوى اسمى دوم نصى حقيقى سوم اصطلاحى معنوى.

اما اول بدانكه اسم اخى در لغت «برادر من» است و عامه مردم برادر

[1] - قرآن مجيد الحجرات آيه 10.

[2] - بنگريد به همان مرجع در ذيل اصطلاح« اخى».