نام کتاب : مفردات نهج البلاغه نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 2 صفحه : 1010
به حارث
همدانى مىنويسد: «و احذر كلّ عمل اذا سئل عنه صاحبه
انكره او اعتذر منه و لا تجعل عرضك غرضا لنبال القول» نامه 69 459 حذر كن
از هر كاريكه چون مورد سئوال شود انسان آنرا انكار كرده و يا از آن اعتذار مىكند،
آبروى خودت را هدف تيرهاى سخنها قرار مده (در معرض اتهام قرار مگير) در ذمّ اهل
بصره فرموده: «فانتم غرض لنابل و اكلة لاكل و فريسة
لصائل» خ 14 56
نبه
(مثل
قفل) بيدار شدن و مثل شرف درك كردن انتباه: بيدار شدن.
درك كردن
و با شرافت شدن، سه مورد از آن در «نهج» آمده است، در رابطه با فتنهها فرموده: «انّ الفتن اذا اقبلت شبهت و اذا ادبرت نبهّت ينكرن مقبلات و
يعرفن مدبرات» خ 93 137، فتنهها چون روى آورند حق را به باطل مشتبه كنند و
چون برگردند، بيدار مىكنند، در حال روى آوردن ناشناختهاند و در حال برگشتن
شناخته مىشوند.
در مقام
موعظه فرموده: «فكونوا قوما صيح به فانتبهوا...»
خ 64 95 باشيد قومى كه به آنها صيحه زده و بيدار شدهاند
نبو
نبوه
(مثل رعشه) كنار شدن و دور شدن و نيز كند شدن شمشير و كار نكردن آن. هشت مورد از
آن در «نهج» آمده است، درباره بنى اميّه فرموده: «و
الله لا يزالون... حتى لا يبقى بيت مدر و لا وبر الّا دخله ظلمهم و نبا به سوء
رعيهم» خ 98 143، به خدا قسم پيوسته حكومت مىكنند تا اينكه خانهاى و
خيمهاى نمىماند مگر آنكه ظلمشان به آن داخل شود و سوء حكومتشان آبادى را از آن
دور كن د «نبا به» يعنى آن را از آبادى دور كرد.
درباره
دنيا به حضرت مجتبى صلوات الله عليه مىنويسد: «انّما
مثل من خبر الدنيا كمثل قوم سفر نبابهم منزل جديب فامّوا منزلا خصيبا... و مثل من
اغترّ بها كمثل قوم كانوا بمنزل خصيب فنبابهم الى منزل جديب...» نامه 31
397 «سفر» مثل عقل يعنى مسافرها «نبا» در هر دو مورد به معنى دور كردن و موافق
نشدن است، فاعل آن در هر دو مورد «منزل» است يعنى حكايت آن كس كه دنيا را امتحان
كرد
نام کتاب : مفردات نهج البلاغه نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 2 صفحه : 1010