نام کتاب : مفردات نهج البلاغه نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 1 صفحه : 564
به
عاملان خراج نوشته: «و لا تضربنّ احدا سوطا لمكان درهم
و لا تمسنّ مال احد من الناس مصّل او معاهد» نامه 51، 425 براى يكدرهم به
كسى تازيانه نزنيد، به مال كسى دست درازى نكنيد، مسلمان و اهل نماز باشد يا اهل
ذمّه... «سياط» جمع سوط است (خ 176)
ساعة
راغب
گويد: ساعت جزئى است از اجزاء زمان
جوهرى
آنرا وقت حاضر گفته است
آن به
معنى مطلق وقت است جزئى باشد يا زياد و موارد زيادى در «نهج» به كار رفته است، روز
قيامت را به علت وقت و زمان بودن ساعت گفتهاند، در فضيلت خويش فرموده: است: «و لقد علم المستحفضون من اصحاب محمد صلى اللّه عليه و آله
انّى لم اردّ على الله و لا على رسوله ساعة قطّ» خ 197، 311، امانتداران از
اصحاب رسول خدا ص مىدانند كه من حتى لحظهاى بر خدا و رسول مخالفت نكردهام. در
حكمت 390 فرموده: «للمؤمن ثلاث ساعات فساعة يناجى فيها
ربّه...» كه منظور از ساعات و ساعت، وقت است، ساعت به معنى امروز در آن وقت
نبوده است.
سوغ
فرو رفتن
از حلق به آسانى، اساغه: فرو بردن از حلق. پنج مورد از آن در «نهج» يافته است به
آنكس كه بيت المال را دزديد به مكّه فرار كرد و مشغول خوشگذرانى شد مىنويسد: «أو ما تخاف نقاش الحساب... كيف تسيغ شرابا و طعاما و انت
تعلم انّك تأكل حراما و تشرب حراما» نامه 51، 413 آيا از مداقّه حساب
نمىترسى چطور شراب و طعامى را به آسانى از حلق فرو مىبرى با آنكه مىدانى حرام
مىخورى و حرام مىنوشى.
مساغ
محل فرو
رفتن در يك كلامى عجيب فرموده: «و لئن امهل الله
الظالم فلن يفوت اخذه و هو له بالمرصاد على مجاز طريقه و بموضع الشجامن مساغ ريقه»
خ 97، 141، اگر چه خداوند به ظالم مهلت مىدهد، ولى هرگز انتقام او از خدا فوت
نمىشود، خدا در كمين اوست بر محل عبورش و در محلّ گلوگير شدن استخوان از مجراى آب
دهانش (از حلقش)
سوف
سوف به
معنى استقبال فقط دو بار در «نهج» آمده است نامه 31 و
نام کتاب : مفردات نهج البلاغه نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 1 صفحه : 564