على فطرتها شقّيها و سعيدها» خ 72، 100، اى خداى گستراننده زمينهاى گسترده و اى نگاهدارنده آسمانهاى نگاه داشته شده و اى خدائى كه آفريننده قلوب هستى بر فطرت آنها.

سمل

سمله (بر وزن عجله) باقى مانده آب در حوض. يا آب كم

«السملة: الماء القليل»

اين لفظ فقط دو بار در «نهج» آمده است در مقام موعظه فرموده: «الا و انّ الدنيا... قد امرّ فيها ما كان حلوا و كدر منها ما كان صفوا فلم يبق منها الّا سملة كسملة الاداوة او جرعة كجرعة المقلة» خ 52، 89، بدانيد دنيا تلخ گشته در آن، آنچه شرين بود و تيره شده آنچه صاف بود نمانده از آن مگر آب كمى مانند آب كم آفتابه يا جرعه‌اى مانند جرعه مقله. مقلة به فتح اوّل، سنگ كوچكى است كه مسافران در ظرفى قرار مى‌دهند آنگاه در آن آب مى‌ريزند تا آنرا بپوشاند، آنگاه هر كس آن مقدارى بر مى‌دارد كه آب پائين آيد آنقدر كه بالا رفته بود

اين كار را در وقتى مى‌كنند كه آب كم باشد (نهج عبده)

سمّ

زهر. از اين ماده چهار مورد در «نهج» آمده است درباره دنيا فرموده: «مثل الدنيا كمثل الحيّة ليّن مسّها و السّم الناقع فى جوفها» همين عبارت در نامه 68، 458 نيز آمده است، و در رابطه با دنيا فرموده: «عذبها اجاج و حلوها صبر غذائها سمام و اسبابها رمام» خ 111، 165 يعنى: گواراى دنيا تلخ است و شرين آن صبر است و طنابهاى آن طناب پوسيده است و غذاى آن زهرهاست. «صبر» به فتح اوّل و كسر دوم- شيره گياه مخصوصى است بسيار تلخ «سمام» جمع سمّ است «رمام» جمع رمّه و آن تكّه پوسيده از طناب است.

سمن

روغن. سمين: فربه و آن تنها يكبار در «نهج» يافته است درباره دنيا فرموده: فكانت كيوم مضى او شهر انقضى و صار جديدها رثّا و سمينها غثّا» خ 190، 282، دنيا نسبت به گذشتگان مانند روزى است كه گذشته و يا ماهى كه منقرض شده است تازه‌اش كهنه و فربه‌اش لاغر گرديده است.

سمو

اسم لفظى است كه بر چيزى گذاشته شود تا از ديگر چيزها متمايز گردد گويند: اصل آن و سم است به معنى علامت كه واو به همزه قلب شده است،