در خلقت زمين فرموده: «فهى تبهج بزينة رياضها... و حلية ما سمطت به من ناضر انوارها» خ 91، 133 يعنى زمين سرور انگيز مى‌شود با زينت باغات آن و زيور آنچه در نظم و نخ كشيده شده از غنچه‌هاى با طراوت آن.

سمع

قوّه شنوائى. شنيدن. گوش.

به معنى فهم و درك و طاعت نيز آيد چنانكه راغب و ديگران گفته‌اند

«استماع» گوش دادن. «اسماع» شنواندن. «سماع» به فتح اول: شنيدن و به كسر اوّل اسم فعل به معنى «اسمع» (بشنو) از اين ماده موارد زيادى در «نهج» آمده است: «رحم الله امرء سمع حكما فوعى و دعى الى رشاد فدنا» خ 76، 103 «سمعه»: آنستكه انسان كارى را براى شنواندن به ديگران انجام دهد چنانكه رياء به قصد نماياندن است در مقام موعظه فرموده: «و اعملوا فى غير رياء و لا سمعة فانه من يعمل لغير الله يكله الله لمن عمل له» خ 23، 65 «مسامع» جمع مسمع (بر وزن منبر) به معنى گوش است در خطبه همّام فرموده: «و اذا مروّا بآية فيها تخويف اصغوا اليها مسامع قلوبهم» خ 193، 304 ناگفته نماند. سمع در قرآن مجيد پيوسته به صورت مفرد آمده ولى در «نهج» به صور مفرد و جمع هر دو آمده است، رجوع شود به (سمع) در قاموس قرآن.

اسماعيل

ناگفته نماند: اسماعيل در قرآن مجيد نام دو نفر از پيامبران است يكى اسماعيل ذبيح پسر ابراهيم 8 و جدّ رسول خدا 6، ديگرى اسماعيل صادق الوعد 7، اين كلمه فقد يكبار در «نهج» آمده و مراد از آن اسماعيل بن ابراهيم است كه در موعظه گرفتن از گذشتگان فرموده: «فاعتبروا بحال ولد اسماعيل و بنى‌اسحاق و بنى اسرائيل :» خ 192، 297.

سمك

سقف. ارتفاع. بالا بردن و بالا رفتن:

«سمكه سمكا: رفعه فارتفع»

لازم و متعدى هر دو آمده است. از اين ماده فقط دو مورد در «نهج» يافته است درباره خلقت آسمانها فرموده: «جعل سفلاهنّ موجا مكفوفا و علياهنّ سقفا محفوظا و سمكا مرفوعا» خ 1، 41 منظور از سمك سقف است چنانكه فرموده: وَ جَعَلْنَا السَّماءَ سَقْفاً مَحْفُوظاً در مقام دعا فرموده: «اللهم داحى المدحوّات و داعم المسموكات و جابل القلوب‌