نام کتاب : مفردات نهج البلاغه نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 1 صفحه : 360
«خلف» بر
وزن (قفل): مخالفت در وعده و وفا نكردن به آن است فعل آن همه از باب افعال آمده
است، در رابطه با عمرو بن عاص فرموده، «انّه ليقول
فيكذب و يعد فيخلف و يسئل فيبخل» خ 84، 115، او سخن مىگويد دروغ مىگويد.
وعده مىدهد خلف مىكند، سئوال مىشود بخل مىورزد. «مخالفت» ضدّ موافقت است. در
رابطه با صديق خود فرموده: «و كان اذا بدهه امران ينظر
ايّها اقرب الى الهوى فخالفه» حكمت 289 «اختلاف» ضدّ اتفاق «خلاف» مصدر
مفاعله: ناسازگارى و عدم موافقت.
«خلوف»
بر وزن
عقول جمع خلف بر وزن عقل است و آن كسانى است كه از زنان و عاجزان بعد از سفر مردان
در قبيله مىمانند به مالك اشتر مىنويسد: «و ليكن آثر
رؤس جندك عندك من واساهم فى معونته... بما يسعهم و يسع من ورائهم من خلوف اهليهم»
نامه 53، 433 اختيار شدهترين فرماندهانت كسى باشد كه به لشكر در معونهاش يارى
كند، به حديكه هم سربازان را كفايت كند، و هم كسانى را كه از اهل آنها در خانهشان
ماندهاند.
«خلافت»
جانشينى.
«خليفه» جانشين اين كلمه با كلمه خلفاء و خلائف هشت بار در «نهج» آمده است در
رابطه با خلافت ابو بكر فرموده: «و اعجباه ا تكون
الخلافة بالصحابة و القرابة» حكمت 190 يعنى جانشينى رسول خدا صلى اللّه
عليه و آله يك منصب الهى است مانند نبوت كه بايد از طرف خدا توسط رسولش معين شود،
اگر ابو بكر بگويد: من خليفهام به جهت آنكه صحابه آنحضرت يا قرابت و خويش
آنحضرتم، حرف ناروائى گفته است، در ذيل اين سخن دو تا شعر نقل شده كه در «خصم» و
«حجج» گذشت. به طلحه و زبير فرمود: «و اللّه ما كانت
لى فى الخلافة رغبة... و لكنّكم دعوتمونى اليها...» خ 205، 332 و در رابطه
با امامان و اهل بيت : فرموده: «اللهم بلى
لا تخلو الارض من قائم للّه بحجّة امّا ظاهرا مشهورا او خائفا مغمورا لئّلا تبطل
حجج اللّه و بيناّته... اولئك خلفاء اللّه فى ارضه و الدعاة الى دينه اه اه شوقا
الى روءيتهم» حكمت 147
نام کتاب : مفردات نهج البلاغه نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 1 صفحه : 360