إِذَا أَرَادَ شَيْئًا أَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ با صرف اراده و مشيّت خدا، كارها جابجا مى‌شوند «لا ترفده الادوات» يعنى ابزار و آلات خدا را يارى نمى‌كند.

۷: زمان و وقت توأم با ماده آفريده شده چنانكه طول و عرض و عمق جسمى توأم با جسم به وجود آمده است، خداوند آنگاه كه كائنات را آفريده، زمان هم آفريده شده، پس وجود خداوند سابق از زمان است آرى: «سبق الاوقات كونه».

۸: هر موجود ممكن مسبوق به عدم است و «لم يكن ثم كان» مى‌باشد ولى خدا ازلى و قديم است و مسبوق به عدم نمى‌باشد آرى: «سبق... العدم وجوده و الابتداء ازله» ۹: پوسيده شدن و تغيير و تبديل و توصيف با اجزاء، از اوصاف جسم و مادّه است، و در مجرّد و قديم اين اوصاف وجود ندارد، لذا فرموده «لا تبليه الليالى و الايام و لا يغيّره الضّياء و الظّلام» ۱۰: خبر دادن خدا ايجاد معانى در قلوب و علم مطلق او شنيدن را در خود دارد لذا فرمود: خبر مى‌دهد امّا نه با زبان، مى‌شنود اما نه با گوش معمولى، سخن مى‌گويد نه با آن كه لفظى از دهان خارج كند، اراده ميكند نه با ضميرى مثل انسان، دوست مى‌دارد و راضى مى‌شود اما نه با رقّت قلب تا مى‌فرمايد: كارش:

«كُنْ فَيَكُونُ» است اين بيانها براى اوليّن بار در اسلام توسّط امير المؤمنين 7 مطرح شده و در فلسفۀ يونان هم نبوده و با فلسفه يونان به اسلام نيامده است، بلكه اين بيانها فلسفۀ اسلامى را غنى كرده است، اگر زياد شاهد بياوريم باعث طولانى شدن مقدمه است، خوانندگان به لفظ «اله - اللّه» در اين كتاب رجوع فرمايند.

مفردات نهج البلاغه

نهج البلاغه با حذف مكررّات و مشتقات آن، حدود دو هزار و چهار صد و بيست و دو (۲۴۲۲) كلمه است، كه همۀ آنها در اين كتاب معنى و بررسى شده و شواهدى و مصاديقى از سخنان امام صلوات اللّه براى آنها نقل گرديده است، مطالعۀ اين كتاب سبب آشنائى با نهج البلاغه و كشتى آن درياى ژرف و بيكران است، و چون نتوانستم در كلمات امام مشروحا و گسترده‌تر كار كنم اسمش را قاموس