عملى و حياتى اعتقادات اشراقى را توصيف مى‌كند. اگر رسائل ديگر اين مجموعه مانند آثار بزرگ تعليمى سهروردى به زبان عربى از قبيل حكمة الاشراق سخن از ساختمان دار وجود و مراتب آن مى‌كند، در رسائل عرفانى وضعى خاصّ كه انسان از ديدگاه اشراقى در آن قرار گرفته است بررسى شده و لطيفه‌هائى از اسرار سرنوشت معنوى انسان در هر يك افشا گرديده است. در رسائل عرفانى كوششى در تعليم تمام فصول حكمت نيست بلكه همواره انسان متوجّه وضعى خاصّ از براى قهرمان داستان كه همان طالب معرفت است گرديده و از ديدگاه او به واقعيّت حيات شخصى كه طبق اصول اشراقى مى‌زيد و جهان را مشاهده مى‌كند پى مى‌برد. نيز در اين رسائل بسيارى از لطائف تصوّف بازگو شده است، و اين آثار را رابطه‌اى مستقيم با گفتار بزرگان تصوّف مخصوصا حلّاج و بايزيد و جنيد است و بايد آنها را از شاهكارهاى تصوّف به زبان فارسى دانست (14). در لطائف بيان و استعارات و رموز نيز اين رسائل در زمره زبده‌ترين آثار نثر فارسى است.

تجزيه و تحليل رسائل (15)

1- پرتونامه:

رساله در فصل اوّل از بحثى مختصر درباره الفاظ و منطق شروع كرده و سپس در فصل دوّم به مبحث جسم و زمان و مكان و كون و فساد و حركت و طبايع مى‌پردازد. فصل سوّم درباره استبصار نفس است و چندين برهان جهت اثبات تجرّد نفس اقامه شده و شيخ صريحا نفس را جسمانيّة الحدوث مى‌داند. در فصل چهارم از قواى نفس سخن مى‌گويد به طريقى شبيه به‌