برپا كرده‌اند (با اين بيانات بدن چاق و گوشتالوى باديه را توصيف كردند)؛ رسول اللّه دريافت كه اين توصيفات، جز از افراد پرمكر و فريب بر نمى‌آيد؛ لذا هيت و ماتع را به «صلصل» تبعيد كرد. در بخارى آمده است كه هيت را به حمى (قرقگاه) تبعيد نمود. شايد مقصود قرقگاه نقيع باشد.

ياقوت مى‌گويد: صلصل در نواحى مدينه است و هفت ميل با آن فاصله دارد. پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و آله روزى كه از مدينه به سوى مكه- در سال فتح- خارج شد، در اين مكان فرود آمد.

بلادى مى‌نويسد: صلصل همان زمين سخت برآمده‌اى است كه بعد از ذو الحليفه در راه بدر (مكه) و قبل از مفرّحات (ذات الجيش) واقع شده و به نام «صمد الظمأ» نيز خوانده مى‌شود.

(1)

صمّان:

(به فتح اول و تشديد ميم)، در لغت به معناى زمين سخت و سنگلاخ است.

عباس بن مرداس سلمى گويد:

(2)

صمان:

زمينى است از مناطق پايين نجد، واقع در بين دهناء و ساحل خليج، كه يكى از مشهورترين زيستگاه‌هاى بهارى در گذشته و حال بوده است و «حفر» همان «حفر الباطن» فعلى است در شمال عربستان سعودى.

(3)

صمد:

(به فتح اول و سكون دوم)، پيامبر صلّى اللّه عليه و آله به قومى از بنى عبس فرمود: «هر جا كه هستيد، از خداوند پروا داشته باشيد؛ زيرا كه او هرگز چيزى از اعمال شما را ناديده نمى‌گيرد، حتى اگر در صمد و جازان باشيد». آن حضرت اين دو جا را مثالى براى دورى مسلمانان از سرزمين هجرت زده است. درباره جازان پيشتر سخن گفتيم. اما «صمد»، به گمان من، تحريف‌شده «ضمد» (با ضاد) است و ضمد شهرى است در همسايگى شهر جيزان يا جازان، واقع در جنوب عربستان سعودى، كه به نام «حرجة ضمد» خوانده مى‌شود.

(4)

صمغه:

زمينى است نزديك احد در مدينه.

در خبرهاى مربوط به غزوه احد آمده است: «چون ابو سفيان در احد فرود آمد، قريش مركب‌ها و ستوران خود را در كشتزارهاى صمغه، كه از قنات مسلمانان‌