روايت شده كه پيامبر صلّى اللّه عليه و آله در مسجد الروحاء، كه در عرق الظبيه است، نماز خواند و فرمود: «اينجا سجاسج، وادى‌اى از وادى‌هاى بهشت است.» (المناسك، ص 446) نيز- «الروحاء».

(1)

سجله:

چاهى قديمى است در مكه، كه مطعم بن عدىّ آن را حفر كرد. حفر اين چاه به هاشم يا قصىّ نيز نسبت داده مى‌شود و آنگونه كه ادعا مى‌شود، اين چاه پيش از پيدايش چاه زمزم حفر شده است.

(2)

سدّ:

به ضمّ سين و فتح آن خوانده‌اند و گفته‌اند: با ضمّ به معناى بند و سدّ طبيعى است و با فتح به معناى بند و مانعى است كه ساخته دست بشر باشد. بعضى نيز گفته‌اند: هر دو به يك معنا است. در سيره و حديث از اين نام ياد شده است؛ مثلا ياقوت نقل كرده است كه سدّ آب بارانى است كه كوه شوران مشرف بر آن مى‌باشد و پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و آله دستور داد جلو آن سدّى بسازند. از اين سدّ قناتى به قبا كشيده شده است.- «شوران».

در بخارى آمده است كه پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و آله در محلّ سدّ صهباء با صفيه عروسى كرد.

اين سد ميان خيبر و مدينه قرار دارد. در روايتى «سدّ روحاء» آمده است. گفته‌اند: همان سدّ صهباء درست است؛ زيرا روحاء در خيبر نيست.

[سدانة البيت:

به معناى خدمت كعبه است و به كسى كه اين مسئوليت را به عهده داشته «سادن الكعبه» مى‌گفته‌اند و كار او توليت كعبه، گشودن و بستن در و انجام وظايف محوّله نسبت به بت‌هاى درون كعبه در زمان جاهليت بوده است.[1]

سدانة البيت سمتى بوده كه به صورت موروثى در ميان طايفه «بنى عبد الدار نسل به نسل مى‌گشت.[2]]

(3)

سدّ مأرب:

در يمن بوده است.

(4)

سدّ معونه:

- «سدّ» و «معونه».

(5)

سدير:

كه غالبا در كنار «خورنق» از آن ياد مى‌شود، نام قصر نعمان بن منذر بوده است. بعضى گفته‌اند قصرى بوده نزديك خورنق در حيره. به قولى هم نام‌

______________________________
(1). لسان العرب، ج 13، ص 207، ماده «سدن».

(2). همان، ج 3، ص 181، ماده «رفد».

[1] . لسان العرب، ج 13، ص 207، ماده« سدن».

[2] . همان، ج 3، ص 181، ماده« رفد».