آمده است.

دباغ در كتاب «بلادنا فلسطين» مى‌گويد: به عقيده بعضى، شهر قديمى زغر كه در داستان لوط پيامبر از آن ياد شده، در غور الصافى، در ساحل جنوب شرقى بحر الميت نزديك مصب وادى حسا و در جايى كه به نام «شيخ عيسى» معروف است، قرار داشته. هنگامى كه سدوم و همتايانش (بر اثر خشم و عذاب خداوند) ويران و نابود شدند، زغر به دليل آنكه مردمش مرتكب آن فحشا نمى‌شدند، از تخريب و نابودى در امان ماند. در موارد بسيارى، بحر الميّت به زغر نسبت داده شده و آن را درياى زغر خوانده‌اند.- «بلادنا فلسطين» (ج 1، ص 108)

به ظاهر، اين شهر تا سده‌هاى هفتم و هشتم هجرى موجود بوده است؛ چه، ياقوت حموى از آن ياد كرده و گفته است: زغر در يك وادى مرض‌خيز بد آب و هوا، در شوم‌ترين سرزمين واقع شده و مردمش فقط به دليل آنكه زغر وطن آنهاست، در آنجا زندگى مى‌كنند.

در يكى از سال‌ها، بيمارى مهلكى ميان آنها شايع مى‌شود و همه آنان يا بيشترشان را از بين مى‌برد. شيوع بيمارى‌ها در زغر و تغيير راه‌هاى بازرگانى از آن، به جاهاى ديگر، آثار و پيامدهاى بدى داشت كه به زوال و نابودى اين شهر انجاميد.

(1)

زقاق ابن حبين:

يكى از كوچه‌هاى مدينه در غرب مسجد النبى بوده است. در طبقات، به جاى حبين، «حنين» آمده است كه فكر مى‌كنم تحريف شده باشد.

(2)

زقاق ابن واقف:

كوچه‌اى بوده در مدينه، در صدر اسلام، كه به بازار مدينه منتهى مى‌شده است.

(3)

زمعه يا زمع:

(به فتح اول و سكون دوم)، از زيستگاه‌هاى حمير در يمن است.

پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و آله يمن را ميان پنج نفر تقسيم كرده بود ... يكى از آن پنج قسمت را در اختيار ابو موسى گذاشت. او بر زبيد و زمعه و عدن و ساحل، امارت مى‌كرد ...

(4)

زوراء:

جايى بوده در مدينه، واقع در غرب مسجد النبى، در محل بازار مدينه صدر اسلام؛ همان جايى كه بعدها «مناخه» نام گرفت. در بخارى آمده است كه: عثمان دستور داد اذان سوم را- و در روايتى‌