كانال يا گودالى است كه مسلمانان براى جلوگيرى از ورود نيروها و دسته‌جات مشرك و يهود به مدينه حفر كردند.

مدينه از سه جهت در احاطه حرّه يا سنگلاخ بود و تنها طرفى كه مشركان مى‌توانستند از آنجا به مدينه حمله كنند شمال غربى اين شهر، ميان كوه سلع و پايين حرّه وبره- كه امروزه به آن حرّه غربى مدينه مى‌گويند- و شمال شرقى آن از سلع تا حرّه واقم بود. لذا مسلمانان بين اين دو حرّه خندقى حفر كردند كه از پشت كوه سلع دور مى‌زد.- «نقشه غزوه خندق».

(1)

خندمه:

كوهى است در مكه كه در خبرهاى مربوط به روز فتح مكه از آن ياد شده است.

(2)

خولان:

نام قبيله‌اى است برگرفته از نام سرزمين خولان.

(3)

خيبر:

شهرى است معروف در 165 كيلومترى شمال مدينه در راه شام.

- «نقشه شهر خيبر».

(4)

خيف:

(به فتح اول و سكون ياء)، در لغت به معناى جاى فروتر از درشتى كوه و بلندتر از مسيل آب است. نام مسجد خيف در منا، از همين معنا گرفته شده است. اقوال ديگرى نيز در اين باره گفته‌اند. خيف نامى است كه به جاهاى زيادى اضافه مى‌شود و مشهورترين خيف‌ها يكى خيف منا است كه مسجد آن به نام مسجد خيف شهرت دارد.

گفته‌اند: خيف منا همان خيف بنى كنانه است.

و ديگر خيف نوح است كه در راه مدينه به بدر قرار دارد.

[خيف عبد اللّه:

نام ديگر روستاى «مهايع» است كه در وادى بزرگ «سايه» قرار دارد و در آنجا قبرى است كه اهالى آن به نقل از گذشتگان خويش، آن را قبر عبد اللّه پدر گرامى پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و آله مى‌دانند. اختلاف نظر ياد شده در مورد قبر پدر ارجمند آن حضرت، مانند اختلافى است كه در محل دفن مادر بزرگوارش وجود دارد (ولى صحيح آن است كه قبر شريف عبد اللّه در مدينه در شمال مسجد النبى صلّى اللّه عليه و آله مى‌باشد).[1]]

(5)

خيل:

بقيع الخيل در بازار مدينه نزد خانه‌

______________________________
(1). بلادى، ج 3، ص 186

[1] . بلادى، ج 3، ص 186