گويد: «تعاليم شريعت، همچون غذاى سالم و پاكيزه براى بدن‌هاى سالم و طبع‌هاى ناآلوده، نافع و مفيد خواهد بود. كه بيشترين مردم را تشكيل مى‌دهند.

گرچه براى برخى كه در اقليّت‌اند زيان‌آفرين مى‌گردد، چنانچه خداوند فرموده: «وَ ما يُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفاسِقِينَ»[1]؛ يعنى در سايه تعاليم الهى گمراه نمى‌گردد، جز كسانى كه از مرز طبيعى مردمى بيرون زده‌اند. اين حالت، صرفا در برخى از آيات براى برخى از مردم رخ مى‌دهد و در آياتى است كه از عالم ماوراى حسّ سخن گفته، كه در عالم شهود همانندى ندارد. لذا براى تقريب به اذهان، از نزديك‌ترين چيزى كه بتواند شاهد و مثالى باشد تا واقع را ارائه دهد، استفاده كرده است. همين امر سبب گرديده تا برخى به ظاهر مثال اخذ كرده، تصور كنند آنچه در تعبير آمده عين واقع است، ازاين‌رو در حيرت و شك باقى مى‌مانند. متشابهات كه موجب شبهه مى‌گردند، از اين قبيل هستند. ولى نه براى دانشمندان و نه براى طبقه جمهور، زيرا اينان از سلامت طبع و صحت نفس برخوردارند، غذاى سالم بر ايشان كاملا نافع و مفيد مى‌افتد. ولى بيرون از اين دو دسته كسانى‌اند مريض، كه نفسى ناسالم دارند، غذا هر چند كامل و سالم باشد، بر مذاق اينان لذت‌بخش و نافع نخواهد بود. لذا خداوند فرموده: «فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْوِيلِهِ‌[2]؛ اما كسانى كه در دل‌هاشان انحراف است، براى فتنه‌جويى و طلب تأويل آن [به دلخواه خود] از متشابه آن پيروى مى‌كنند».

گويد: «اينان، همان ارباب جدل و صاحبان مكتب‌هاى كلامى مى‌باشند». و نيز مى‌گويد: «شريعت در تعاليم و برنامه‌هاى خويش، روشى در پيش گرفته تا طبقه جمهور بهره‌مند شده و هم دانشمندان پذيرا باشند. ازاين‌رو قرآن الفاظ و عبارت‌هايى به كار برده كه براى هر دو گروه قابل درك باشد. عامه مردم به ظاهر مثال بسنده كرده، گمان مى‌برند مورد مثال چيزى همانند آن و نزديك به آن مى‌باشد و به همين اندازه قناعت كرده و پيش‌تر نمى‌روند و دانشمندان نيز حقيقتى را كه در طىّ مثال نهفته دريافت مى‌كنند.

مثلا چون «نور» رفيع‌ترين موجود در عالم حسّ به شمار مى‌رود، آن را مورد مثال‌

[1] بقره 2: 26.

[2] آل عمران 3: 7.