جانب معاويه والى مدينه بود، آن را از ورثه حفصه گرفت و از بين برد.[1]

مصاحف صحابه‌

پس از رحلت پيغمبر اكرم (ص) و پذيرفته نشدن مصحف على (ع) علاوه بر زيد، عده ديگرى از بزرگان صحابه به جمع قرآن پرداختند، از جمله: عبد الله بن مسعود، ابىّ بن كعب، مقداد بن اسود، سالم مولى ابى حذيفه، معاذ بن جبل و ابو موسى اشعرى.

گويند: نخستين كسى كه سوره‌هاى قرآن را مرتب نمود، سالم مولى ابى حذيفه بود. وقتى قرآن جمع‌آورى و روى اوراق نوشته شد، آنگاه گرد هم آمدند و درباره نام آن به شور نشستند، برخى نام «سفر» را پيشنهاد كردند، سالم و ديگران آن را نپسنديدند؛ زيرا نام كتابهاى يهود است. سپس سالم عنوان مصحف را پيشنهاد كرد و گفت: همانند اين كتاب (صحيفه‌هاى جمع شده) را در حبشه ديدم كه آن را «مصحف» مى‌گفتند. همه حاضران نام مصحف را براى صحيفه‌هاى جمع شده پذيرفتند.[2] در اينجا به معرفى برخى از مصاحف صحابه و ويژگيهاى آنها اشاره مى‌شود:

مصحف ابن مسعود

مصحف ابن مسعود داراى ويژگيهاى زير بود:

1. ترتيب سوره‌ها چنين بود: سبع طوال، مئين، مثانى، حواميم، ممتحنات و مفصلات.

2. اين مصحف 111 سوره داشت؛ زيرا فاقد سوره حمد و سوره‌هاى معوذتين بود. او بر اين عقيده بود كه ثبت سوره‌ها در مصحف براى حفظ آن از پراكندگى و گم شدن است كه سوره حمد به جهت تكرار قرائت آن در نمازها هرگز گم نمى‌شود.[3] يا آنكه سوره حمد، عدل قرآن است و نبايد جزء قرآن آورده شود. اما دليل نياوردن دو سوره معوّذتين اين بود كه او اين دو سوره را جزء قرآن نمى‌دانست، بلكه دعاى چشم‌زخم (باطل السحر) مى‌دانست كه از جانب خدا بر پيغمبر وحى شد تا براى سلامتى حسنين آن را بخواند و آنان را از چشم‌زخم محفوظ دارد. او هرگاه مى‌ديد كه در مصحفى اين دو

[1] . ابن حجر قسطلانى؛ ارشاد السارى فى شرح البخارى؛ ج 7، ص 449 و التمهيد؛ ج 1، ص 300.

[2] . رجوع كنيد به: الكامل فى التاريخ؛ ج 3، ص 55 و الاتقان؛ ج 1، ص 58 و مصاحف سجستانى؛ ص 11- 14.

[3] . ابن قتيبه؛ تأويل مشكل القرآن؛ ص 48- 49.