در
سوره مؤمنون، آيه 115 مىفرمايد: «أَ فَحَسِبْتُمْ أَنَّما خَلَقْناكُمْ
عَبَثاً وَ أَنَّكُمْ إِلَيْنا لا تُرْجَعُونَ».
در
سوره جاثيه آيههاى 21- 22 مىفرمايد: «أَمْ حَسِبَ الَّذِينَ
اجْتَرَحُوا السَّيِّئاتِ أَنْ نَجْعَلَهُمْ كَالَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا
الصَّالِحاتِ سَواءً مَحْياهُمْ وَ مَماتُهُمْ ساءَ ما يَحْكُمُونَ وَ خَلَقَ
اللَّهُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ بِالْحَقِّ وَ لِتُجْزى كُلُّ نَفْسٍ بِما
كَسَبَتْ وَ هُمْ لا يُظْلَمُونَ». از اين قبيل آيات كه مشتمل بر
انواع مباحث برهانى و خطابى است در سورههاى مكى فراوان است.
با
توجه به اشكالات فوق و جوابهاى نقضى و حلّى كه بيان شد نمىتوان آيات قرآن را
متأثر از محيط دانست، ولى با توجه به هموار ساختن مسير دعوت و ايجاد زمينه گسترش
اسلام، بين سورههاى مكى و مدنى تفاوتهايى وجود دارد. هر حركتى در آغاز با مشكلات
فراوان روبهروست كه بايد نخست در رفع آنها بكوشد و هرچه تلاش دارد در هموار كردن
راه اين حركت به كار گيرد، آنگاه كه مسير آماده شد، بر گسترش و افزايش جلوههاى
خود رونق بيشترى بدهد، اهداف و مقاصد خود را به طور علنى آشكار كند و دعوت خود را
با
نام کتاب : تاريخ قرآن نویسنده : معرفت، محمد هادى جلد : 1 صفحه : 55