در مرحله دوم؛ يعنى مقايسه نسخه‌هاى مصحف جديد با يكديگر سهل‌انگارى‌هاى آشكارى رخ داد؛ به‌گونه‌اى كه در مصحف‌هاى عثمانى، اشتباهات و تناقض‌هاى املايى فاحشى وجود داشت. ابن‌ابى‌داود نقل مى‌كند:

«هنگامى كه نسخه‌هاى مصحف‌ها آماده شد، يكى از آنها را نزد عثمان بردند. او آن‌را مشاهده كرد و گفت: چه خوب و زيبا تهيه كرده‌ايد. ولى اشتباهاتى در آن ديد و گفت: اگر املا كننده از قبيله «هذيل» و نويسنده از قبيله «ثقيف» بود، اين اشتباهات رخ نمى‌داد و افزود: ولى عرب طبق زبان مادرى، آن‌را درست مى‌خواند».[1] در مرحله سوم؛ يعنى، جمع آورى مصحف‌ها و محو آنها، عثمان به اين نحو عمل كرد كه افرادى را به بلاد مختلف فرستاد و مصحف‌ها و صحيفه‌هايى را كه قرآن در آنها ثبت شده‌بود جمع‌آورى كرد و دستور داد تا آنها را بسوزانند.[2] يعقوبى مى‌گويد: «تمام مصحف‌ها را از تمام اطراف و اكناف جمع‌آورى كردند و آنها را در مخلوطى از آب و سركه جوشاندند و شستند. برخى نيز گفته‌اند: آنها را سوزاندند. تنها مصحف ابن‌مسعود محفوظ مانده بود چرا كه وى از تسليم آن به عبداللَّه‌بن‌عامر (والى كوفه) خوددارى كرد.»[3]

تعداد مصحف‌هاى عثمانى‌

مورّخان در تعداد مصحف‌هاى جديدى كه به اطراف بلاد اسلامى فرستاده شده، اختلاف دارند؛ ابن‌ابى‌داود تعداد آنها را شش نسخه مى‌داند كه به مراكز مهم اسلامى آن روز ارسال شد. اين شش مركز عبارتند از: مكّه، كوفه، بصره، شام، بحرين و يمن. وى اضافه مى‌كند كه علاوه بر اين شش نسخه، يك نسخه‌

[1] . همان؛ ص 33- 32.

[2] . صحيح بخارى؛ ج 6، ص 226.

[3] . تاريخ يعقوبى؛ ج 2، ص 160- 159.