معناى آيه‌

آيه به معناى علامت است و هر آيه از قرآن نشانه‌اى بر درستى سخن حق تعالى است. جاحظ گويد: «خداوند كتاب خود را- كلًا و بعضاً- بر خلاف شيوه عرب نامگذارى كرد. تمام آن‌را قرآن ناميد؛ چنانكه عرب مجموع اشعار يك شاعر را ديوان مى‌گويد. قسمتى از آن‌را سوره ناميد؛ مانند قصيده ديوان و قسمتى از سوره را آيه ناميد؛ همانند هر بيت در قصيده ...».[1] لازم به توضيح است كه اشتمال هر سوره بر تعدادى آيه، يك امر توقيفى است و كم و زياد بودن آيه‌هاى هر سوره با دستور خاص پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله انجام گرفته و همچنان بدون دخل و تصرف باقى است و در اين امر سرّى نهفته‌است كه مربوط به اعجاز قرآن و تناسب آيات مى‌باشد.

همچنين بايد توجه داشت كه نامگذارى سوره براى قسمتى از قرآن و آيه براى قسمتى از سوره، توسط خود قرآن انجام شده است. اين نامگذارى در آيه اول سوره نور كاملًا واضح است:

«سُورَةٌ أَنْزَلْناها وَ فَرَضْناها وَ أَنْزَلْنا فِيها آياتٍ بَيِّناتٍ؛[2] اين سوره‌اى است كه آن‌را نازل و (عمل به آن‌را) واجب نموديم و در آن آياتى روشن فرو فرستاديم، باشد كه شما پندپذيريد».

اسامى سوره‌ها

اسامى سوره‌ها مانند تعداد آيات هر سوره توقيفى‌است و با صلاحديد شخص پيامبر صلى الله عليه و آله نامگذارى شده‌است. اين نامگذارى به شيوه عرب و با كوچك‌ترين مناسبت انجام مى‌گرفته‌است.[3] وجه تسميه برخى از آنها در جدول‌

[1] . الاتقان؛ ج 1، ص 143.

[2] . نور، 1.

[3] . الف) البرهان؛ ج 1، ص 270. ب) الاتقان؛ ج 1، ص 159.