«إِنَّ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا وَ اسْتَكْبَرُوا عَنْها لا تُفَتَّحُ لَهُمْ أَبْوابُ السَّماءِ وَ لا يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّى يَلِجَ الْجَمَلُ فِي سَمِّ الْخِياطِ؛[1] كسانى كه آيات الهى را تكذيب كرده و در برابر آن تكبّر ورزيده‌اند، [هرگز] درهاى آسمان به رويشان گشوده نمى‌شود و [هيچ‌گاه‌] داخل بهشت نخواهند شد؛ مگر اينكه طناب ضخيمى از سوراخ سوزن بگذرد».

ب) تجسّد حالات نفسانى و معنوى‌

قرآن كسانى را كه اسباب شناخت و معرفت برايشان آماده شده، ولى از آن روى برتافته‌اند، مانند كسانى ترسيم كرده كه گويى هيچ يك از اسباب هدايت برايشان ميسر نيست؛ در نتيجه زندگى نگران كننده و سختى را مى‌گذرانند:

«وَ اتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ الَّذِي آتَيْناهُ آياتِنا فَانْسَلَخَ مِنْها فَأَتْبَعَهُ الشَّيْطانُ فَكانَ مِنَ الْغاوِينَ وَ لَوْ شِئْنا لَرَفَعْناهُ بِها وَ لكِنَّهُ أَخْلَدَ إِلَى الْأَرْضِ وَ اتَّبَعَ هَواهُ فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ الْكَلْبِ إِنْ تَحْمِلْ عَلَيْهِ يَلْهَثْ أَوْ تَتْرُكْهُ يَلْهَثْ ...؛[2] و بر آنها بخوان سرگذشت آن كسى را كه آيات خدا را به او داديم، ولى [سرانجام‌] خود را از آن تهى ساخت و شيطان در پى او افتاد و از گمراهان شد. و اگر مى‌خواستيم، [مقام‌] او را با اين آيات [و علوم و دانشها] بالا مى‌برديم؛ [اما اجبار بر خلاف سنت ماست؛ پس او را به حال خود رها كرديم‌] و او به پستى گراييد و از هواى نفس خود پيروى كرد. مثل او همچون سگ [هار] است كه اگر به او حمله كنى دهانش را باز مى‌كند و زبانش را بيرون مى‌آورد و اگر او را به حال خود واگذارى باز همين كار را مى‌كند [گويى چنان تشنه دنياپرستى است كه هرگز سيراب نمى‌شود] ...».

ج) ترسيم نمونه‌هاى انسانى‌

در قرآن، نمونه‌هايى از شاخصه‌هاى انسان به نمايش گذاشته شده است. از جمله انسانهاى معاند و لجوجى را كه با انگيزه‌اى سست و بى‌ارج و با حالتى‌

[1] . اعراف، 40.

[2] . اعراف، 175- 176.