درس هجدهم: امثال قرآن‌

تمثيل يا ضرب المثل، ترسيم خيال است كه در وهم، مجسم مى‌شود و شنونده يا بيننده را چنان تحت تأثير قرار مى‌دهد كه گمان مى‌كند شخصاً در معركه حضور دارد و حوادث را از نزديك مشاهده مى‌كند. گاهى قدرت ترسيم به قدرى بالاست كه شنونده يا بيننده گمان مى‌برد خود، قهرمان معركه است.

قرآن نيز مطالب عاليه خود را در قالب تمثيل، تشبيه و استعاره بيان كرده است؛ تمثيل يا ضرب المثل، يكى از شاخصه‌هاى بيان قرآنى است كه بهترين تأثير را بر شنوندگان دارد و از بهترين وسايل ممكن براى تأثير دعوت به شمار مى‌رود.

هر يك از تمثيلهاى قرآن، مانند تابلوهايى ماهرانه، حالات و اوضاع مورد نظر را به ترسيم كشيده‌اند و مخاطب با مشاهده مناظر زشت و زيباى گستره حيات بشر، مى‌تواند قضاوت كند. تمثيل، يك صورت فرضى است كه حاكى از واقعيت درونى اشخاص است و قوه واهمه آن‌را به صورت يك واقعيت محسوس احساس مى‌كند؛ لذا گفته‌اند مثل، تشبيه نامحسوس به محسوس است‌