احوال چهارگانه‌

و اعلم ان احوال الانسان التى بناه اللَّه عليها و جعله متصرفا بها اربعة احوال:.

بدان حالات آدمى را كه خداوندش بر آن آفريده و بآن متصرفش گردانيده چهار است:

حالت اول‌

الحالة الاولى الخمس عشر سنة الى خمسة و عشرين سنة و فيها شبابه و حسنه و بهائه و سلطان الدم في جسمه.

اول پانزده سالگى كه جوانى و خوبى و طراوت و بهجت او در اين دوره از عمر است در اين مدت خون در مزاج او بر ساير اخلاط غالب است.

اعتدال واقعى و حقيقى در هيچ امرى وقوع پيدا نميكند زيرا اعتدال واقعى با سكون برابر است، معتدل حقيقى آنست كه بهيچ جهتى از جهات متمايل نباشد و در اين صورت هيچ حركتى نخواهد داشت و اين معنى با مفهوم مرگ مساوى است.

مزاج آدميزاد نيز پيوسته دست خوش افراط و تفريط است چيزى كه هست گاهى اين افراط و تفريط زيادتر از حد لزوم مى‌شود در اين صورت بدن دچار اختلالاتى شده و بيمارى پديد مى‌آيد و گاهى بمقدار كافى و لازمست و اين شرط سلامتى و رشد و معناى حركت و زندگى است.