مزاج تابع آب و هوا است‌

و ان الامزجة تابعة للهواء و تتغير بحسب تغير الهواء في الامكنة فاذا برد الهواء مرة و سخن اخرى تغيرت بسببه امزجة الابدان.

و البته مزاجها تابع هوا است و بحسب تغير هوا در مكانها متغير مى‌شود پس وقتى كه هوا سرد مى‌شود مزاج بدن سرد و چون گرم مى‌شود مزاج گرم مى‌گردد.

همان طور كه قبلا گفتيم طب امروز بسردى و گرمى مزاج و طبيعت عقيده‌اى ندارد ميزان در تشخيص گرمى و سردى او قوه لامسه و ميزان الحراره است.

مبناى طب قديم بر اصولى از تجربيات و عقل بود ولى مبانى طب جديد تجربيات محض ميباشد، اصول عقلى را نميتوان زير تيغ تشريح و عمليات جراحى پيدا كرد و يا در لابراتوارها و زير ميكروسكوپ‌ها تماشا نمود.

سردى و گرمى- ترى و خشگى اصطلاحاتى است فنى. طب قديم حكايت از مفاهيم عقلى ميكند و چون حكم بيكى از اين طبايع روى آثار و مشاهدات است از اين راه ميتوان ميان طب قديم و جديد صلحى برقرار كرد زيرا چنان كه مى‌بينيم هر دو گرچه از مبادى مختلف حركت كرده‌اند اما بيك منتها ميرسند و هنگام معالجه و درمان امراض در يك راه تلاقى ميكنند.