رهنمائى مشورت خواه اداى حق نعمت است و خوددارى از آزار نشانه كمال عقل است و آسايش تن در دنيا و آخرت. اى هشام عاقل بكسى كه بترسد تكذيبش كند خبر ندهد و از آنكه نگرانى مضايقه دارد چيزى نخواهد و بآنچه توانا نيست وعده ندهد و به آنچه در اميدواريش سرزنش شود اميد نبندد و بكارى كه بترسد در آن درماند اقدام نكند.

شرح‌

- مقصود اصلى و تكيه‌گاه سخن در اين حديث شريف طولانى همانا عقل و عاقل است چه در اصل سخن خود حضرت و چه در آيات كريمه‌ايكه از قرآن استشهاد فرمود و چه در اخبارى كه از اجداد بزرگوارش نقل ميفرمايد حتى نكوهش اكثريت و ستايش اقليت از اين نظر است كه بيشتر مردم تعقل نميكنند و شكرگزاران مؤمن نيكوكار همواره در اقليتند.

13-

امير المؤمنين عليه السّلام فرمود: عقل پرده‌ايست پوشاننده محبت. و فضل جمالى است هويدا پس نادرستى‌هاى اخلاقت را بفضلت بپوشان و با عقلت هوست را بكش تا دوستى مردم برايت سالم ماند و محبت تو بر آنها آشكار گردد.

شرح‌

- خواهشهاى نفسانى انسان هميشه او را تهييج و بستم و كار زشت تحريك ميكنند ولى انسان عاقل بوسيله عقلش شهوت را خاموش ميكند و روى آنها پرده مياندازد تا از طرف آن آزارى بمردم نرسد و براستى و حقيقت مردم را دوست داشته باشد و نيز عاقل اگر بعضى از صفات نيك را ندارد يا ناقص دارد بسبب نيكى و احسانى كه بمردم مى‌كند جلوه‌اى پيدا ميكند و محبت آنها را نسبت بخود جلب مينمايد.

14-

سماعه گويد خدمت حضرت صادق عليه السّلام بودم و جمعى از دوستانش هم حضور داشتند كه ذكر عقل و جهل بميان آمد حضرت فرمود: عقل و لشكرش و جهل و لشكرش را بشناسيد، سماعه گويد من عرض كردم قربانت گردم غير از آنچه شما بما فهمانيده‌ايد نميدانيم. حضرت فرمود خداى عز و جل عقل را