اينكه خداى- عز و جل- بچشم ديده نشود زيرا ديدن بچشم بآنچه گفتيم ميرسد

شرح‌

- هر چند استدلال در روايت سابق با وجود قوت و استحكامش ساده و روشن بود استدلال در اين روايت مشكل و پيچيده است بطورى كه فهم آن براى شارحين ايجاد صعوبت كرده است، ولى سخن غواص بحار احاديث علامه مجلسى (ره) در اين ميان بسيار متين و پسنديده است، آن مرحوم در بيان حديث سه قول از شارحين و ناظرين در اين حديث را نقل ميكند و خودش قول اول را نزديكتر بافهام ميداند قول دوم گوينده‌اش معلوم نيست و قول سوم گفتار مرحوم ملا صدراست كه مجلسى (ره) از آن تعبير به ما حققه بعض الافاضل ميكند و در آخر ميگويد: شايد در زمان امام عليه السلام مقدماتى بين دو طرف مجادله براى الزام بوده است كه ما آن را نميدانيم چنانچه در بيشتر أخبار چنين است، اينك بيان قول اول: شناسائى خدا از راه اكتساب دليل و راهنمائى قرآن و حديث باين نتيجه ميرسد كه خدا جسم نيست، مانند ندارد پس ديدنش بچشم محالست و اگر فرض شود كسى او را بچشم ببيند قطعا او را شناخته است ولى اين شناسائى مخالف و ضد شناسائى از راه دليلست، پس اگر ديدن بچشم ايمان باشد شناسائى از راه دليل ايمان نيست در صورتى كه قرآن ايشان را مؤمن خوانده و اگر ايمان نباشد ايمان اكتسابى در قيامت يا از بين ميرود و يا نميرود و هر دو باطلست زيرا اگر از بين برود مخالف اجماع است كه ايمان ثابت از دليل كه در دنيا حاصل شده در آخرت محالست از بين برود و اگر از بين نرود با ايمان از راه ديدن بچشم اجتماع نقيضين شود.

4-

احمد بن اسحاق گويد: بامام حسن عسگرى عليه السلام نامه نوشتم و از ديدن خدا و اختلاف مردم در آن سؤال كردم. آن حضرت نوشت: تا وقتى كه ميان بيننده و ديده شده (هدف ديد) هوائى كه ديد در آن نفوذ كند نباشد ديدن صورت نگيرد، پس اگر چنين هوائى از ميان بيننده و هدف قطع شود ديدن درست نشود و در صورت درستى هم مانند شدن بيننده بهدف است (در اينكه هر دو جايگزين شده و در جهت مخصوصى هستند) زيرا بيننده چون برابر هدف قرار گرفت از نظر شرط ديدن ميان آنها تشبيه واقع شود، و اين همان تشبيه ممتنع است (كه خدا را مانندى باشد) زيرا اتصال بين أسباب و مسببات حتمى است.

شرح‌

- دانشمندان طبيعى گويند منعكس شدن چيزى در چشم متوقف بر سه شرط حتمى است:

1- هدف ديد جسم كثيف باشد تا بتواند نور را منعكس و پراكنده كند از اين جهت اجسام لطيفه مانند هوا و فرشته و جن ديده نشوند مگر وقتى كه بقالب جسم كثيف در آيند. 2- ميان آن دو فاصله معينى كه‌