مشتقات اين كلمه در همين زبان دينى خودمان
آشنايى داريم. شما مىخوانيد كه يكى از احكام وضو، و همچنين يكى از احكام نماز،
موالات است. موالات در نماز و وضو يعنى افعال و اعمال وضو و نماز پىدرپى بيايند،
به طورى كه هيچچيز ديگرى ميان آنها فاصله نشود و آنها را از هم جدا نكند. اين
معناى اصلى اين كلمه در زبان عربى است. اين ولاء و ولايت و پيوندى چنين نزديك،
وقتى به زندگى فردى و اجتماعى بشر مىآيد تجلياتى پيدا مىكند. وقتى دو نفر به
يكديگر چنان پيوسته شوند كه هيچ عامل خارجى ميان آنها فاصله نشود، آن وقت اين
پيوند تجلياتى مىيابد. اولين و سادهترين و نخستين تجلى آن، دوستى و به تعبير
راغب در مفردات، صداقت است. يعنى دوستى درست و حسابى؛ دوستىاى كه از صميم قلب
يكديگر را دوست داشته باشند. اين مىشود ولاء، ولاء و ولايت.
يك مرحله از ولايت، دوستى بىغل و غش دو نفر انسان است كه با هم از
صميم قلب دوست هستند. اينها ولىّ يكديگرند. اين ولىّ اوست و او ولىّ اين. اين
مولاى اوست و او مولاى اين. اين موالى اوست و او موالى اين. اين نخستين تجلى است.
اين پيوند يك درجه كه بالاتر مىرود، با پيوند خويشاوندى همراه مىشود. يعنى
علاوهبر رابطه دوستى دو انسان، نزديكى و پيوند خونى نيز به آن اضافه مىشود. گويى
آن محبت با خون اينها عجين و آميخته است. اين ولاء به معناى خويشى و خويشاوندى
است. «و او لو الارحام بعضهم اولى ببعض فى كتاب اللّه». وقتى به اين ولاء