اينجا مربوط به اين دنياست و براى آن دنيا در ادامه آيه مى فرمايد: وَ نُصْلِهِ جَهَنَّمَ وَ ساءَتْ مَصيرا[1] از اينجا هم يكسره راهى دوزخ قهر پروردگار و عذاب جاودانه الهى خواهد شد.

وقتى انسان به تاريخ نگاه مى كند، مى بيند كه عيناً همين طور است. اينها مسائلى است كه خيلى مهم است، اينها مسائل مهم اجتماعى است و ما در اين مسائل از ديدگاه قرآن خيلى كم كار كرده ايم و اينها را با تاريخ اسلام خيلى كم تطبيق داده ايم و چقدر خوب است كه افراد علاقه مند به قرآن و صاحب تدبر در مسايل اجتماعى و مخصوصاً تاريخ قرآن، بيشتر دقت و تدبر كنند و آنها را با واقعيت هاى تاريخى تطبيق بدهند.

براى روشن شدن تفسير اين آيه امروز مى خواهم براى شما قدرى تاريخ بگويم.

جامعه شناسى كوفه‌

شهر كوفه از شهرهاى خيلى عجيب تاريخ اسلام است، شما از كوفه چند جور خاطره داريد. اين را كه مى گويم تازگى ندارد كوفه جائى است كه اميرالمؤمنين در ميان همه كشور ها و شهرهاى وابسته به مملكت عظيم اسلامى، آنجا را براى خلافت خودش انتخاب مى كند. اين يك امتياز است ديگر اينكه اهل كوفه در جنگهاى امير المؤمنين شركت كردند، جنگ جمل را آنها به پايان رساندند، جنگ نهروان را آنها تمام كردند در جنگ صفين هم قبايل اطراف كوفه و بعضى از قبايل ديگر بودند و همين مردان جنگى آن شهر بودند كه آن جنگ را به پايان رساندند، و نيز همين مردم كوفه بودند كه امير المؤمنين از دست آنها گله و شكايت مى كرد كه چرا وقتى مى گويم به جنگ بيائيد، نمى آييد و باز همين كوفه بود كه‌

[1] - نساء، 115.