4- سرزمين منا

مسافت بين مشعر و منا زياد نيست و زمانى كه چهره آفتاب جهانتاب صبح عيد قربان ظاهر مى‌شود، بايد به‌طرف سرزمين آمال و آرزوهاى مقدس (منا) حركت كرد. منا در مشرق مكّه و طول آن 3600 متر است. منا يعنى تمنّى و آرزو و آرمان. در روايتى از امام رضا (ع) آمده است كه جبرئيل (ع) در اين‌جا به ابراهيم (ع) گفت: «تمن على ربك ما شئت»؛ هر چه مى‌خواهى از خدايت بخواه. در حقيقت؛ منا سرزمين آرزوها و عشق و آخرين مرحله شناخت و شعور است. در عرفات، شناخت؛ در مشعر، انديشه و در منا، ايمان و عمل. آرى؛ روز عيد حاجى در منا لبخند به لب دارد، چون روز موفقيت و روز شكست دشمن و روز بازگشت و عود به اصل و فطرت خويش را جشن مى‌گيرد.

منا محل رمى جمرات و جنگيدن با دشمن خداوند متعال است. لذا چهارمين عمل واجب حجاج در اين سرزمين و در روز عيد، رمى جمره عقبه است و پس آن قربانى كه پنجمين عمل است و سپس تقصير و يا حلق كه ششمين واجب و بيتوته در شب در اين سرزمين مقدس هفتمين عمل حج است. سرزمينى كه امام باقر (ع) فرمود: احدى بر اين كوه‌ها وقوف نمى‌كند مگر كه خدا دعايش را مستجاب كند؛ خواه نيكوكار باشد و خواه بدكار.

گفته‌اند منا مانند انسان است كه در او خدا و ابليس خانه دارند. در منا خدا و ابليس بر سر اسماعيل تو كه در درونت است، مى‌جنگند. منا سرزمين عمل است، سرزمين خشونت عليه دشمن و رحم و شفقت نسبت به دوست و اتصال به معبود است.