دولت پرداخته‌اند(Abrams ,8891 :65 -95) . اين عده از دانشمندان، حوزه متافيزيكى دولت را به كنار مى‌گذارند و توجهى به آن ندارند(Foucault ,1991 :301) .

صاحبنظران ديگرى كه با حالتى انتقادى به نظم اجتماعى مسلط مى‌نگرند بر جنبه‌هاى پنهان اعمال قدرت سياسى كه عملًا توسط دولت صورت مى‌گيرد، تأكيد دارند. به عقيده آبرامز(Abrams) ، دولت در پشت ماسك عمل سياسى قرار ندارد، زيرا خود پديده‌دولت، ماسكى است كه مانع از ديدن عمل سياسى، آن طور كه هست، مى‌شود(Pierson ,6991 :7) . برخى به پيروى از متفكر ساختارشكن فرانسوى، ميشل فوكو، فعاليتهاى‌دولت را در عرصه پيچيده رابطه دانش و قدرت اجتماعى جستجو مى‌كنند(Weber ,8791 :45 -06) . فوكو هر گونه تمايزى بين دولت و جامعه يا دولت و اقتصاد را مردود مى‌دانست‌ (پولادى، بى‌تا، صص 6- 7). به نظر او دولت چيزى جز يك واقعيت مركب و انتزاع افسانه‌اى نيست. توجه او چندان‌به دولت معطوف نبود؛ زيرا او عمدتاً به عمل هنر حكومت كردن و ايده حكومت‌دارى(Govrnmentality) تأكيد داشت.

دولت صرفاً به‌عنوان جايى جهت عمل حكومت كردن اهميت داشت. از اين ديدگاه، عقلانيتى‌كه دولت بر آن مبتنى‌است، بيش‌از همه مرتبط با توسعه عناصر تشكيل‌دهنده زندگى افراد است، كه اين عناصر خود توسعه‌دهنده توانايى‌دولت محسوب مى‌شوند، بنابراين به تعبير فوكو، اقتصاد صرفاً توصيف كننده حوزه خاصى كه مربوط به توليد و توزيع كالاها و خدمات باشد، نيست، بلكه حاصل جاه‌طلبى حاكمانى است كه به دنبال اداره كردن و تنظيم امور افراد جامعه با حداكثر كارآمدى هستند. (همان، ص 7)

ويژگيهاى دولت مدرن‌

دولت مدرن از طريق مكانيزمهاى خاصى مشخص مى‌گردد كه تاپيش از شكل‌گيرى آن، يعنى در نظامهاى مبتنى بر سيستم دولت- شهر و امپراتورى، اين مكانيزمها به شكلى كه در دولت مدرن وجود دارند، موجود نبوده‌اند. اين مكانيزمها عبارتند از: انحصار كنترل ابزارهاى خشونت، سرزمينى بودن، حاكميت، مشروطيت، قدرت غيرشخصى، ديوانسالارى عمومى، مشروعيت، شهروندى و ماليات ستانى.

در اينجا هريك از اين مكانيزمها مختصراً مورد بحث و بررسى قرار مى‌گيرند.