از عوامل مؤثر در رابطه مردم و حكومت، موقعيت‌مردم در ديدگاه حكومت است. شهيد مطهرى مى‌گويد: «يكى از چيزهايى كه رضايت عموم به آن بستگى دارد اين است كه حكومت با چه ديده‌اى به توده مردم و به خودش نگاه مى‌كند با اين چشم كه آنها برده و مملوك و خود مالك و صاحب اختيار آنها يا با اين چشم كه آنها صاحب حق‌اند و او خود تنها وكيل و امين و نماينده است؟ در صورت اول هر خدمتى انجام دهد از نوع تيمارى است كه مالك يك حيوان براى حيوان خويش انجام مى‌دهد و در صورت دوم اين خدمتى است كه يك امين صالح انجام مى‌دهد.

اعتراف حكومت به حقوق واقعى مردم و احتراز از هر نوع عملى كه مشعر بر نفى حاكميت آنها باشد از شرايط اوليه جلب رضا و اطمينان آنان است». (همان، ص 118)

انديشه‌هاى سياسى در هر زمان و در ميان هر ملّت منشأ براى نوع ديد حكومت به مردم است يا توجيه‌گر اين ديد براى مردم مى‌باشد. در دنياى غرب موقعيت مردم در حكومت در ديدگاههاى سياسى موقعيت يك برده يا بلكه پايين‌تر يك چارپا تنزل داشته است.

ديدگاه غربى‌ها از گذشته تا كنون نسبت به مردم‌

ژان ژاك روسو مى‌نويسد: «حكيم يونانى اسكندرانى در قرن اول ميلادى نقل مى‌كند كه كاليگولا امپراطور روم مى‌گفته است همان قسمى كه چوپان طبيعتاً بر گله‌هاى خود برترى دارد قائدين قوم جنساً بر مرئوسين خويش تفوق دارند و از استدلال خود نتيجه مى‌گرفته است كه آنها نظير خدايان و رعايا نظير چارپايان مى‌باشند». (قرارداد اجتماعى، صص 28- 27)

كريموس- رجل سياسى و تاريخ‌نويس هلندى كه در زمان لويى سيزدهم در پاريس به سر مى‌برد و در سال 1665 ميلادى كتابى به اسم حق جنگ و صلح نوشته است- قبول ندارد كه قدرت رؤسا فقط براى آسايش مرئوسين ايجاد شده است.

براى اثبات نظريه خود وضعيت غلامان را شاهد مى‌آورد و نشان مى‌دهد كه بندگان براى راحتى اربابان هستند نه اربابان براى راحتى بندگان. هابز نيز همين نظر را دارد به‌