* بزرگترين هنر امام على بن موسى الرضا عليه السلام در نبرد پنهان سياسى‌

بايد اعتراف كنيم كه زندگى ائمه عليهم السلام، بدرستى شناخته نشده و ارج و منزلت جهاد مرارت بار آنان حتى بر شيعيانشان نيز پوشيده مانده است.

على رغم هزاران كتاب كوچك و بزرگ و قديم و جديد درباره زندگى ائمه عليهم السلام، امروز همچنان غبارى از ابهام و اجمال، بخش عظيمى از زندگى اين بزرگواران را فرا گرفته و حيات سياسى بر جسته ترين چهره هاى خاندان نبوت كه دو قرن و نيم از حساس ترين دورانهاى تاريخ اسلام را در بر مى گيرد با غرض ورزى يا بى اعتنايى يا كج فهمى بسيارى از پژوهندگان و نويسندگان رو به رو شده است. اين است كه ما از يك تاريخچه مدون و مضبوط درباره زندگى پرحادثه و پر ماجراى آن پيشوايان، تهيدستيم.

زندگى امام هشتم عليه السلام، قريب بيست سال از اين دوره تعيين كننده و مهم را فرا گرفته از جمله برجسته ترين بخشهاى آن است كه بجاست درباره آن تأمل و تحقيق لازم به كار رود.

* تشكيل نظام اسلامى‌

مهمترين چيزى كه در زندگى ائمه عليهم السلام، به طور شايسته مورد توجه قرار نگرفته، عنصر مبارزه حاد سياسى‌ است. از آغاز نيمه دوم قرن اول هجرى كه خلافت اسلامى به طور آشكار با پيرايه هاى سلطنت آميخته شد و امامت اسلامى به حكومت جابرانه پادشاهى بدل گشت، ائمه اهل بيت عليهم السلام، مبارزه سياسى خود را با شيوه اى متناسب با اوضاع و شرايط، شدت بخشيدند. اين مبارزه بزرگترين هدفش تشكيل نظام اسلامى و تأسيس حكومتى بر پايه امامت بود.