فعلا نمى‌خواهم وارد اين بحث بشوم كه ما بايد در مقابل اينها چه كار كنيم. اجمالا، جوان دانشجو، در معرض هجوم اين تفكرات- از انواع و اقسامش- است.

مدرك‌گرايى‌

مشكل سوم، همين مشكل مدرك‌گرايى و توجه وافر به زندگى مادّى و اضغاث و احلام جوانى است. در حوزه‌ها، به شكل سنتى چنين چيزى نيست- اگرچه گاهى به شكل عارضى هست- اما جوان دانشجو كه كارش تحصيل علم است، به اين سمت كشانده و رانده شده كه به فكر آينده و دكان آينده و كار آينده و پول و اينكه كدام رشته، پُردرآمدتر است و كدام رشته توانايى‌هاى بيشترى به آدم مى‌دهد، باشد. اين هم مشكل بزرگى است كه بايستى به فكرش بود؛ چون به علم لطمه مى‌خورد.

سياسى كارى در دانشگاه‌

مشكل ديگر، مشكل آلت دست جريانات سياسى شدن و سياسى‌كارى در دانشگاه است. گاهى اوقات، دانشجو خودش هيچ ايده و انگيزه‌ى سياسى خاصى ندارد؛ اما آلت دست يك جريان و يك گروه سياسيكار قرار مى‌گيرد كه آنها از او، چماق مى‌كنند و به سر هر كسى كه مى‌خواهند، مى‌زنند. اين هم يك مشكل بسيار بزرگ و حساس است.

ابهام عملكردها

مشكل ديگر، مشكل ابهام در جريانات و عملكردهاست. دانشجو، به طور طبيعى روشنفكر است؛ يعنى جزو گروه‌هاى روشنفكر قهرى است و نسبت به اوضاع جارى كشور، صاحب نظر و صاحب فكر و صاحب عقيده است و مى‌خواهد اظهارنظر بكند. دانشجو، به اين قانع نيست كه بگويند ما اين‌طور تشخيص داده‌ايم و مى‌خواهيم عمل بكنيم. دانستن و اظهارنظر او، با تعبد هم منافات ندارد. تعبد هم مى‌كند، اما دلش مى‌خواهد وجه اين كارى را كه به آن تعبد كرده است، بداند. اگر ندانست، تدريجاً دچار شبهه و ابهام مى‌شود. اين ابهام، او را حتّى در نفس تعبد هم تضعيف مى‌كند و تعبدش رفته‌رفته ضعيف مى‌شود. پس، يكى از مشكلات دانشجو، اين است. دانشجويان، چون غالباً از جريانات هم بى‌خبرند و از بطون‌