سياسى وارد نمى‌شود، اجازه انتشار آن صادر شود. 8

* عرض تبريك پادشاهان ايتاليا، انگلستان و رئيس‌جمهور فرانسه به احمد شاه‌

به مناسبت آغاز سال نو، پيام‌هاى تبريكى در ايام نوروز از سوى «جرج» پادشاه انگلستان، «الكساندر ميلراند» رئيس جمهور فرانسه و «ويكتور امانوئل» پادشاه ايتاليا و «آلبرت» پادشاه بلژيك براى احمد شاه ارسال شد. 9

* اعلاميه رئيس الوزراء درباره الغاى قرارداد ايران و انگليس‌

امروز رئيس الوزراء سيد ضياء الدين طباطبايى اعلاميه‌اى‌ 10 را خطاب به ملت ايران درباره الغاى قرارداد ايران و انگليس (قرارداد 1919) منتشر كرد و در آن متذكر شد: «... من ملت ايران را براى اين موفقيت دوگانه يعنى الغاى قرارداد با موافقت طرفين (انگليس- ايران) و درعين‌حال تحكيم روابط دوستانه با همسايه‌ 11 عظيم الشأن تاريخى خود كه نيات حسنه وى همواره براى ما گرانبها بوده است، تبريك مى‌گويم ...» 12

[تصوير] سيد ضياء الدين طباطبايى به اتفاق حسن مشار وزير دربار و چند تن از مقامات نظامى در ايام كودتاى 1299 ش‌

______________________________
(1). تلگراف كارگزارى شيراز به وزارت خارجه، 8/ 1/ 1300، اسناد وزارت خارجه، س 1339 ق، ك 49، پ 3، ص 19 و 20.

(2). فصلنامه تاريخ معاصر ايران، س 1379، شم 16، 15، ص 209.

(3). اعلان وزارت فلاحت و تجارت و فوايد عامه، 7/ 1/ 1300، اسناد ملى ايران، شم ت 240016651؛ روزنامه ايران، 12/ 1/ 1300، ص 1.

(4). تلگراف منيع السلطنه از تربت‌حيدريه به وزارت خارجه، 16/ 1/ 1300، اسناد وزارت خارجه، س 1339 ق، ك 39، پ 3، ص 31.

(5). روزنامه ايران، 7/ 1/ 1300، ص 2.

(6). تلگراف وزارت خارجه به كارگزارى كرمانشاهان، 7/ 1/ 1300، اسناد وزارت خارجه، س 1339 ق، ك 3، پ 8، ص 3.

(7). در برخى اسناد نام عزيز اللّه نعيم به اشتباه عزيز اللّه حكيمى ذكر شده است. (م)

(8). مراسله وزارت معارف و اوقاف و صنايع مستظرفه به اداره حكومت نظامى تهران، 7/ 1/ 1300، اسناد ملى ايران، شم ت 293005781.

(9). روزنامه ايران، 7/ 1/ 1300، ص 3.

(10). متن اعلاميه مزبور به شرح ذيل بود:

«هم‌وطنان! با مواعيدى كه اين‌جانب، در طى بيانيه اول خود دادم، وظيفه مقدس خويش مى‌شمارم قدم‌هايى كه براى اجراى نقشه‌هاى منظوره بر مى‌دارم و هرگونه نتايجى كه در پرتو مجاهدات براى نيل به آمال مليّه حاصل مى‌گردد به سمع عامه برسانم، اعم از اين‌كه، مجاهدات با موفقيت مقرون شود يا به واسطه ظهور موانع و اشكالات نيل به مقصود تأخير افتد. از آن جايى كه، من نسبت به اصول مشاركت ملى وفادار هستم و همواره اين رويه را تعقيب خواهم كرد، لازم مى‌دانم اقداماتى كه براى سعادت ملت به عمل مى‌آيد براى قضاوت به پيشگاه وى تقديم دارم.

اكنون مسرورم كه در ايام شعف و شادمانى نوروز مى‌توانم فرح و انبساط عامه را از اعلام اين قضيه افزون نمايم كه پس از آن‌كه قرارداد را در بيانيه خود الغاء نمودم و اين تصميم را در هيئت وزرا مذاكره و متفق الرأى تعقيب مقصود را همگى تصويب و متعاقب آن وزارت امور خارجه در طى مراسله رسمى تصميم دولت را به سفارت انگليس ابلاغ نموده موافقت دولت اعليحضرت پادشاه انگلستان را در الغاء قرارداد خواستار شده بود اينك در نتيجه مذاكرات مبسوط و طولانى كه در عرض چند هفته براى انجام اين مقصود جريان داشت، دولت اعليحضرت پادشاه انگلستان سفارت خود مقيم تهران را مأمور نمودند كه موافقيت آنها را در الغاء قرارداد رسما به وزارت امور خارجه دولت عليه ايران ابلاغ نمايد. روح موافقتى كه از طرف دولت انگلستان در موضوع الغاء قرارداد ابراز گشته بار ديگر نيات حسنه و مودت ديرينه بريتانياى كبير را ثابت مى‌نمايد.

من و هيئت من مخصوصا از دولت اعليحضرت پادشاه انگلستان امتنان داريم كه در همان حال كه الغاء قرارداد را قبول نموده‌اند، هيچ‌گاه در احساسات مودت‌آميز دولت عليه ترديدى ننموده و با وجود الغاء قرارداد حاضر بودن خود را براى مساعدت به ايران تأكيد و تكرار كرده‌اند.

ملت و دولت ايران اين علامت و برهان مودت صميمانه دولت انگلستان و حس احترامى كه از طرف دولت معزى اليها نسبت به مصالح و آمال ايران و سياستى را كه دولت كنونى براى تجديد تشكيلات و اصلاحات مملكتى خود اتخاذ نموده‌اند، ابراز داشته از صميم قلب تقدير مى‌نمايد. بنابراين، اين اقدام مهم سياسى نه تنها رشته‌هاى دوستى را كه ما بين دو ملت موجود است، ضعيف نمى‌نمايد بلكه، برعكس نظر به احتراماتى كه ملتين نسبت به احساسات يكديگر مى‌نمايند رشته‌هاى مودت مستحكمتر مى‌گردد. ضمنا وظيفه خود مى‌دانم كه در اين موقع به استحضار عامه برسانم كه در حصول اين نتيجه درخشان وزيرمختار محترم انگلستان و اعضاى سفارت معزى اليه به وسيله بيان و تشريح حقيقت وضعيت ايران به دولت متبوعه خودشان مساعدت خويش را به عمل آورده و وظيفه مأموريت حقيقى خود را كه عبارت از تحكيم مناسبات بين دولتين ايران و انگلستان است به طرز كمال ايفا نموده‌اند.

من ملت ايران را براى اين موفقيت دوگانه، يعنى الغاء قرارداد با موافقت طرفين و درعين‌حال تحكيم روابط دوستانه با همسايه عظيم الشأن تاريخى خود كه نيات حسنه وى همواره براى ما گرانبها بوده است، تبريك مى‌گويم.

امروز ملت ايران مى‌تواند مطمئن باشد كه نه تنها حق حاكميت و استقلال وى به طورى كه انتظار داشت حفظ گشته، بلكه دوستى‌هاى ديرينه باقى و اركان اصلاحات بر مبانى مشيّده استوار مى‌باشد.

اميدواريم پروردگار متعال ما را در سايه سعى و فداكارى در پرتو مجاهدت و وطن‌پرستى به آمال بزرگ خويش كه عبارت از استقلال، سعادت، آزادى و عظمت ملت و مملكت تاريخى شاهنشاه ايران است، نائل فرمايد و به اجراء و انجام ساير مواعيد موفق نمايد.» (اسناد كابينه كودتا، ص 302- 304).

(11). منظور كمپانى هند شرقى است كه بر شبه‌قاره هند مستولى بود و از مستعمرات بريتانيا محسوب مى‌شد (م).

(12). اسناد كابينه كودتا، ص 302- 304.