نام کتاب : دين و دولت در انديشه اسلامي نویسنده : سروش، محمد جلد : 1 صفحه : 376
تلقى شود.
هرگونه امكانات كه در اختيار بشر قرار دارد، از افاضه او سرچشمه
گرفته است، و لذا در راهى كه او مىخواهد، بايد مصرف شود:
و ما لكم ان لا تنفقوا فى سبيل اللّه و للّه ميراث السموات و الارض؛[1] چرا در راه خدا انفاق نمىكنيد، درحالىكه ميراث آسمانها و زمين،
همه از آن خدا است.
و آتوهم من مال اللّه الذى آتاكم؛[2] به
آنها بدهيد از مال خدا كه در اختيارتان گذاشته است.
و چون انسان ملك و ملك خود را از خداوند دريافت مىكند، لذا مالكيت
او طولى و بالتّبع است. و به تعبير دقيقتر، سلطه انسانى كه داراى ولايت يا مالكيت
است، صرفا ظهورى از ملك و ملك الهى است و انسان آينهدارى است كه تجلّى سلطنت حق
را به نمايش مىگذارد. ازاينرو، هرگز براى انسان، چند سرپرست (اوليا) نمىتواند
وجود داشته باشد و پيوسته «ولىّ» به شكل صيغه مفرد، استعمال مىشود؛ چرا كه غير از
خداوند، ولىّ بالاصاله ديگرى وجود ندارد؛ مانند:
انما وليّكم اللّه و رسوله و الذين آمنوا الذين يقيمون الصلوة و
يؤتون الزكوة و هم راكعون؛[3] ولىّ شما تنها خدا و پيامبر او است و كسانى كه ايمان آوردهاند،
همان كسانى كه نماز برپا مىدارند و در حال ركوع، زكات مىدهند.
در اين آيه، هر چند به ظاهر سه ولىّ براى انسان معرفى مىشود، ولى
چون ولايت بالاصالة، تعدد ناپذير بوده و تنها يك اصل براى ولايت وجود دارد و
ديگران صرفا پرتوى از ولايت حق را نشان مىدهند، لذا «ولىّ» به صورت مفرد به كار
رفته است و