؟؟؟ در كار خويش درنگ و تأمل كنيد، به خدا سوگند! اگر كسى گوسفند داشته باشد و براى چرا، در اختيار چوپانى قرار داده باشد، وقتى چوپانى آگاه‌تر به كار گوسفندش يافت، به سراغ او مى‌رود و گوسفند را در اختيار او مى‌گذارد.[1]؟؟؟

در اين‌جا امام عليه السلام اصحاب خود را به عقل فطرى خويش ارجاع مى‌دهد و با همين نكته، ضرورت آگاهى وسيع و عميق- در بالاترين سطح ممكن- را براى رهبران جامعه و متوليان امور اجتماعى، تبيين مى‌كند و از آنان مى‌خواهد كه سرمايه‌هاى مادى و معنوى خود را بيهوده و به گزاف به دست هركس نسپارند.

با توجه به اين درك عقلانى، فيلسوف بزرك، ابوعلى سينا پس از ذكر شرايطى از قبيل: توانايى عقلى و فكر مستقل سياسى در امامت مى‌گويد:

؟؟؟ امام وپيشوا بايد به شريعت، عارف باشد، به گونه‌اى كه احدى از او آشناتر به شريعت نباشد.[2]؟؟؟

در عين حال دانشمندان اسلامى، آگاهى سطحى و توأم با تقليد و پيروى از ديگران را براى رهبرى، كم و ناقص مى‌شمارند: در رهبر، شناخت عميق از مكتب، در سطح صاحب‌نظر بودن، لازم است تا در درك مسائل اسلامى، استقلال فكرى داشته و صاحب فكر و رأى باشد. در حقيقت، شخصيتى كه در رأس جامعه اسلامى قرار مى‌گيرد و دولت اسلامى را هدايت مى‌كند و پيشواى امت مسلمان، قلمداد مى‌گردد، بايد از نظر بينش اسلامى، در سطح بالاترى از عوام قرار داشته باشد تا براى هر اظهار نظر و اقدامى چشم به زبان و قلم ديگران ندوخته و منتظر پاسخ شرعى نماند.

چنين شناخت عميقى از مكتب، كه براساس روش علمى خاص (اجتهاد) و با مراجعه مستقيم به منابع شريعت، يعنى قرآن و سنت و عقل، صورت مى‌گيرد، «فقاهت» ناميده مى‌شود.

[1] -« و انظروا لانفسكم فواللّه ان الرجل ليكون له الغنم فيها الراعى فاذا وجد رجلا هو اعلم بغنمه من الذى هو فيهايخرجد و يجى‌ء بذلك الرجل الذى هو اعلم بغنمه من الذى كان فيها.»( وسائل الشيعه، ج 11، ص 35).

[2] - ابوعلى سينا، شفا، الهيات، ص 451.