نام کتاب : دين و دولت در انديشه اسلامي نویسنده : سروش، محمد جلد : 1 صفحه : 176
رضاى خداوند انجام مىگيرد؛ ولى در ديگر
اعمال، اين نيت و نظر شرط نيست.[1] وظايف
عبادى مسلمانان، صرفا جنبه فردى و شخصى ندارد، بلكه در عين نياز به قصد قربت، با
ابعاد گوناگون اجتماعى، سياسى و اقتصادى توأم است. و از اين جهت، با جامعه و حكومت
ارتباط مىيابد. لذا با حاكميت نظاما سلامى بر جامعه، زمينه اجراى كامل اين قوانين
فراهم مىگردد:
و لينصرن الله من ينصره ان الله لقوى عزيز الذين ان مكناهم فى
الارض اقاموا الصلوة و آتوا الزكوة و امروا بالمعروف و نهوا عن المنكر و لله عاقبة
الامور؛[2] هركس خدا را يارى كند، البته خدا او را يارى خواهد كرد كه خدا را
منتهاى اقتدار و توانايى است. كسانى يارى خدا را مىكنند كه اگر آنان را بر روى
زمين اقتدار و تمكين دهيم، نماز به پا دارند و زكات دهند و امر به معروف و نهى از
منكر نمايند و البته عاقبت كارها با خدا است.
منظور از «تمكّن» در اختيار داشتن همه شرايط و امكاناتى است كه براى
انجام يك كار لازم است؛ از قبيل: دانش و فنّ، ابزار و لوازم، قدرت و توان، مديريت
و تشكيلات.[3] بهعلاوه،
برطرفشدن موانع و مشكلاتى كه بر سر راه وجود دارد.[4]
با توجه به اين خصوصيات، كه در مفهوم تمكّن اخذ شده است، آنرا به «در اختيار
گرفتن حكومت» تفسير كردهاند.[5] خداوند در
اينجا با تأكيد، تصريح مىكند: كسانى مشمول عنايت او قرار مىگيرند كه وقتى به
حكومت رسيدند و قدرت اداره جامعه را به دست گرفته، موانع و مشكلات را پشتسر
نهادند، براى تحقق فرمانهاى الهى قيام مىكنند و عبادت خداوند را چه با اعمال
بدنى، مانند نماز، و چه با اعطاى مالى، مانند زكات، زنده مىدارند، با امر به
معروف
[4] -« التمكين اعطاء ما يصح به الفعل مع رفع المنع ان
الفعل كما يحتاج الى القدرة فقد يحتاج الى الة والى دلالة والى سببو يحتاج الى
ارتفاع المنع فاتمكين عبارة عن جميع ذلك»( فضل طبرسى، مجمع البيان، ج 2، ص 400).