حكومت اسلامى امكان تحقق داشته، دستاوردهاى عظيم مادى و معنوى به جامعه بشريت عرضه نموده است؛ در صدر اسلام از اعراب بى‌فرهنگ، جاهل و متفرق كه پيوسته درگير جنگ‌هاى قومى و قبيله‌اى بودند، انسان‌هايى والا، فرهيخته و جامعه‌اى يكپارچه و متمدن ساخت.[1] و در طى چند سال خورشيد حكومت اسلامى توانست بر نيمى از كره خاك تابان شود و اينك نيز پس از گذشت قريب قرن همچنان جان و انديشه‌هاى بى‌شمارى را مجذوب خود مى‌سازد و به گفته صاحب نظران خارجى و حتى مخالف اسلام، بزرگترين پديده قرن بيستم يعنى انقلاب اسلامى را بر پا نمود و از ميان بحران‌هاى عظيم داخلى و خارجى با سلامت حفظ و هدايت نمود. بديهى است ميان اصل توانايى و كارآمدى نظام اسلام به لحاظ جهان‌بينى، نظام ارزشى، اهداف، شاخصه‌ها و مؤلفه‌هاى كارآمد ساز آن، با كارآمدى برخى حاكمان يا شكل خاصى از حكومت اسلامى تمايز وجود دارد.

كارآمدى تمدنى اسلام از منظر انديشمندان غربى‌

أ. گوستاولوبون: «اعتراف دارم كه تمدن اسلامى به تمام دنيا تأثير محيرالعقول داشته، نفوذ اسلامى، اقوام وحشى اروپا را داخل در طريق انسانيت كرده و درب علوم، فنون و فلسفه را كه به كلى از آن بى‌خبر بودند، به روى آنها گشوده است.»[2]

ب. ويل دورانت: «پزشكان مسلمان، پانصد سال تمام پرچمدار طب جهان بودند. معمارى اروپايى، تجديد رونق سفالكارى هنرى در ايتاليا و

[1]. ر. ك: عبدالحسين زرين كوب، بامداد اسلام، تهران: امير كبير، 1369، ص-؛ و ر. ك: على اكبر فياض، تاريخ اسلام، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1369، ص.

[2]. گوستاولوبون، تمدن اسلام و عرب، 762.