گسترش نفوذ اروپاييان در جهان سوم است و از آنجا كه آنها به نيكى دريافته‌اند كه فرهنگ دينى و علماى مذهبى مهم‌ترين مانع نفوذ آنها به اين كشورهاست، حذف مذهب و روحانيت را در اولويت قرار داده‌اند. از نگاه امام‌خمينى:

قبل از رضاخان آنها اين هدف را نتوانسته‌اند از طرق معمولى و با آرامش دنبال كنند. بنابراين با روى كارآوردن رضاخان و حمايت از وى و تحت فشار اجبار و سرنيزه، اين كار را عملى كردند و مردم را از طرفى با تبليغات و كاريكاتورهاى روزنامه‌ها و از طرفى با فشارهاى سخت به روحانيون و خفه كردن آنها در تمام كشور، از طرفى شايع كردن اسباب عشرت و ساز و نواز و سرگرم كردن مردم به كشف حجاب و كلاه لگنى و مجالس سينما و تئاتر و بال و آن چيزهايى كه مى‌دانيد و گول زدن آنها- را به اينكه اين‌گونه بازى‌ها تمدن و تعالى كشور هستند و دينداران مانع از آن هستند- سعى در دلسردى مردم از روحانيون و حذف دين از زندگى مردم داشتند.[1]

به نظر امام، مهم‌ترين تأثير مخرب اقدامات رضاشاه، ترويج انديشه جدايى دين از سياست و بى‌توجهى نسبت به امور سياسى بود. به گفته امام:

نقشه ديگرى كه قبلًا كشيده بودند و در عرض همين نابودى [روحانيت‌] هم بوده و توسعه‌اش دادند، [اين بود] كه آن قدر راجع به اين معنى كه «آخوند را به سياست چه؟» ترويج كرده بودند كه علما هم- بسيارى از آنها- باور كرده بودند و اگر يك كلمه [درباره سياست‌] گفته مى‌شد، مى‌گفت: «اين سياست است و به ما ربطى ندارد.» اگر يك ملايى دخالت مى‌كَرد به يك امرى كه مربوط به جامعه بود؛ مربوط به گرفتارى مردم بود- [مثلًا] مى‌خواست يك وقت با دولتى ... طرف بشود- ساير آقايان كه باورشان آمده بود كه نبايد در سياست دخالت كرد، او را به‌عنوان «آخوند سياسى» از خودشان نمى‌دانستند. [به اعتقاد آنها] وظيفه آخوند اين بود كه از منزل بيايد به مسجد و ... اگر مى‌رود منبر، مسئله ... و اخلاق بگويد. يك كلمه راجع به گرفتارى‌هاى جامعه نبايد بگويد. يعنى خودشان اين طور تربيت شده بودند و تبليغات، اين طور در مغزهاى آنان اثر كرده بود.[2]

ايشان مى‌افزايد:

وقتى شعار جدايى دين از سياست جا افتاد و فقاهت در منطق ناآگاهان، غرق شدن در احكام فردى و عبادى شد و قهراً فقيه هم مجاز نبود كه از اين دايره و حصار بيرون‌

[1]. همو، كشف الاسرار، ص 330 و 331.

[2]. همو، امام و روحانيت؛ مجموعه ديدگاه‌ها و سخنان امام درباره روحانيت، ص 475 و 476.