نام کتاب : اختران فقاهت بررسى زندگى علمى و سياسى گروهى از علماى سده اخير نویسنده : انصارى قمى، ناصر الدين جلد : 1 صفحه : 618
علامه آيت اللّه شيخ ابو الحسن محمّد باقر قائنى بيرجندى است كه
نام و آثار وى هماره جاودان خواهد ماند. اينك در اين مقال كوتاه، به شرحى گذرا از
زندگانى سراسر تلاش و كوشش وى مىپردازيم و اندكى از آگاهى و تعهد و مسئوليت وى را
باز مىنمايانيم.
خاندان
خانواده وى، بيت علم و فضيلت و خاستگاه علماى خدمتگزار دين بود.
اجدادش همه- از طرف پدر و مادر- از علماى معروف به زهد و تقوا و دورى
از ستمگران و سختگيرى برايشان بودهاند.[1]
پدرش مولا محمّد حسن قائنى، يكى از علماى مشهور منطقه بيرجند و استاد
بسيارى از عالمان پس از خويش بوده است.
نيايش مولا على محمّد شريف علوى فاطمى (د. 1149 ه. ق) ملقب به اشرف
الشرفاء و جد اعلايش علامه ملا محمّد باقر، از شاگردان علامه مجلسى و گويا مجاز از
وى و شيخ حر عاملى بوده است. وى كتابخانه عظيمى داشت، كه در فتنه تركمانها- در
اواخر دولت صفوى- به آتش كشيده شد و بسيارى از نفايس آن به يغما رفت و در هرات و
بخارا به معرض فروش گذاشته شد، و شايد اجازه ملا محمّد باقر، از علامه مجلسى و شيخ
حر عاملى نيز در آن آتش سوزى از بين رفته باشد.
برادران علّامه بيرجندى نيز از علما و دانشمندان بودهاند. برادر
بزرگش آقا شيخ محمّد ابراهيم قائنى، برادر ديگرش شيخ محمّد تقى قائنى اديب، فاضل و
شاعر- متخلص به «شعله»- و برادر ديگرش حاج ملا محمّد على است. مادر ايشان نيز از
خانواده علم و فضيلت و دختر مولا محمّد حسين عسكرى قائنى بوده است.[2]