درس ميرزا محمّد حسن شيرازى (م 1312 ق) را درك كرد، و از خرمن دانش گسترده اين بزرگان بهره‌ها جست.

شيخ پس از عزيمت ميرزاى شيرازى از نجف به سامراء در سال 1291 ق، به عنوان اولين كاروان علمى همراه با محدث نورى و آخوند ملا فتحعلى سلطان آبادى- از بزرگترين عالمان علم اخلاق- در سال 1292 ق به سامراء مهاجرت فرمود،[1] و ديرى نپاييد كه در شمار شاگردان برجسته و مورد وثوق اساتيد خويش قرار گرفت و به مراتب عالى اجتهاد دست يافت.

وى افزون بر دانشهاى متداول در حوزه‌هاى علمى شيعى يعنى: فقه، اصول، رجال و كلام، از ديگر علوم همانند: حكمت، عرفان، ادبيات، حديث، تاريخ و جغرافيا نيز در حد والايى برخوردار بود، و چنان در مايه فضل و دانش و كمال مشهور گرديد كه علاوه‌بر دوستان، مخالفانش نيز به مراتب علمى او اذعان داشتند.

شيخ به هنگام اقامت در عراق ضمن استفاده از محضر اساطين علمى نجف و سامراء، خود مجلس درسى داشت كه سخت مورد توجه بود و بسيارى از دانش دوستان گرد شمع وجودش حلقه مى‌زدند و از سرچشمه علم و فضل او سيراب مى‌شدند.

از جمله شخصيتهايى كه در سامراء از محضر درس شيخ شهيد بهره بردند، مرحوم آيت اللّه حاج شيخ عبد الكريم حائرى يزدى (م 1355 ق)، مؤسس حوزه علميه قم است.[2]

بازگشت به وطن‌

شيخ فضل اللّه پس از فراگيرى علوم حوزه‌هاى علميه و نيل به درجه اجتهاد و تدوين چند رساله فقهى و اصولى- از تقريرات درس اساتيد نامدار خويش- و كسب اجازه نقل حديث، به اشارت ميرزاى شيرازى به سال 1300 ق، به قصد ارشاد و

[1]. تهرانى، هدية الرازى، ش 278( از شاگردان ميرزاى شيرازى).

[2]. رازى، آثار الحجة، ج 1، ص 22.