اين نوع كتاب‌ها را نابود كنند و از بين ببرند.

شرح: يكى از اعمالى كه انجام آن و تكسّب به آن حرام و باطل است حفظ كتاب‌هاى ضلالت و گمراه كننده است.

درباره حفظ كتب ضلالت دو مطلب بايد بحث شود: 1. بحث موضوعى؛ 2. بحث حكمى.

بحث موضوعى‌

موضوع مسأله از سه كلمه تشكيل شده است: حفظ، كتاب، ضلالت.

حفظ: در لغت عرب‌[1] به دو معنا آمده است: يكى به معناى منع از ضايع شدن و تلف شدن است، ديگرى به حفظ به خاطر سپردن.

محقق ايروانى درباره كلمه حفظ در اين مسأله سه احتمال داده است:

الف) ظاهر كلمه حفظ عبارت است از منع از تلف و مخصوص فرضى است كه كتابى در معرض تلف و نابودى باشد و فردى از نابود شدن آن جلوگيرى كند.

ب) علاوه بر رفع موانع، كتاب بايد برداشته شود، در منزل و مخزن كتابخانه امساك و نگهدارى گردد، تا زمينه براى تلف شدن آن پيدا نشود.

ج) حفظ يك معناى سلبى و نفيى دارد (عدم اتلاف). به اين معنا كه شخص عاقل بالغ با اراده و اختيار خودش متعرض تلف كردن نشود، اگرچه خودبه‌خود و با آفت سماوى تلف شود. اين نوع حفظ كردن ربطى به مكلّف ندارد و حفظ او صرفاً به معناى تلف نكردن عمدى از سوى اوست.

متفاهم عرفى از حفظ، همان معناى نخست است، ولى بعداً بايد ادلّه بررسى شود و چه بسا دليل حرمت حفظ، معناى سوم در بر بگيرد. حرام بودن حفظ كتب ضلال به معناى حرام بودن عدم اتلاف آنهاست پس بر مكلّف واجب است آنها را تلف و نابود كند. در اصل، اتلاف واجب است و با ملازمه، ترك آن حرام و لازم است.

[1]. المصباح المنير، ج 1، ص 174.