سؤال محورى‌

اگر كشورى احساس كند كه تجارت كشور ديگر به محيط زيست داخلى خسارت مى‌رساند چه مى‌تواند انجام دهد؟ آيا مى‌تواند تجارت كشور ديگر را محدود كند؟ چنانچه پاسخ مثبت باشد، تحت چه شرايطى؟ در حال حاضر هيچ‌گونه تفسير حقوقى معينى وجود ندارد، عمدتا به خاطر اينكه مسائل هنوز در يك اختلاف حقوقى (داخل يا خارج از سازمان تجارت جهانى) بررسى نشده‌اند. ولى نتيجه عملكرد موافقتنامه‌هاى تجارى سازمان تجارت جهانى و موافقتنامه‌هاى زيست‌محيطى خارج از سازمان تجارت جهانى به صورت توأمان نمايانگر اين است كه:

1- اولا همكارى كنيد: كشورهاى ذيربط بايد با همكارى، مانع از خسارت زيست‌محيطى شوند.

2- كشور شاكى مى‌تواند براى حفظ محيط زيست داخلى خود اقدام كند (مثلا با واردات مخالفت نمايد) ولى نمى‌توان در اين خصوص تبعيض قائل شود. طبق موافقتنامه‌هاى سازمان تجارت جهانى، استانداردها، مالياتها يا ساير ضوابط مربوط به واردات مى‌بايست به طور برابر در مورد محصولات داخلى كشور شاكى (رفتار ملى) و همچنين در مورد واردات از ساير كشورها (اصل دولت كاملة الوداد) اعمال شوند.

3- اگر كشور مقابل نيز امضاكننده موافقتنامه زيست محيطى باشد، در اين صورت هر اقددامى كه كشور شاكى انجام مى‌دهد، احتمالا سازمان تجارت جهانى به آن توجهى نخواهد كرد.

4- اگر كشور مقابل، موافقتنامه زيست‌محيطى را امضا نكرده باشد، وضعيت مبهم و مورد بحث است. برخى موافقتنامه‌هاى زيست‌محيطى، كشورهاى امضا كننده را موظف مى‌كنند كه آن را حتى در مورد كالاها و خدمات ساير كشورها كه اين موافقتنامه‌ها را امضا نكرده‌اند، به كار برند. اما اين موضوع هنوز مشخص نيست كه آيا چنين اقدامى موافقتنامه‌هاى سازمان تجارت جهانى را نقض مى‌كند