شورکاب، تپه

نویسنده (ها) : ناصر پازوکی طرودی

آخرین بروز رسانی : جمعه 6 تیر 1399

شورکاب، تپه \ tappe-ye šūrkāb \ ، تپه‌ای باستانی واقع در محلۀ شورکاب شهر لواسان.
این تپۀ باستانی در °51 و ´37 طول شرقی، °35 و ´49 عرض شمالی، و در ارتفاع 765‘1متری از سطح دریا، در فاصلۀ 900‘1متری غرب بنای امامزاده عبدالله محلۀ جائیج و در جنوب بلوار امام خمینی (ره) شهر لواسان قرار دارد.
این تپه در امتداد شرقی ـ غربی به موازات بلوار امام خمینی قرار گرفته است و حدود 200 متر طول و 50 متر عرض دارد. در تمام سطح آن درختهای کاج و سرو کاشته شده است و در بلندترین نقطۀ آن ساختمان نسبتاً وسیع و بزرگی احداث کرده‌اند که به احتمال زیاد بخشهای عمده‌ای از لایه‌های باستانی و مواد فرهنگی موجود در تپه، بر اثر پی‌کنی آن ساختمان از میان رفته است.

بخش زیادی از جبهۀ شمالی تپۀ باستانی شورکاب نیز در زمان احداث بلوار امام خمینی تخریب، و شواهد فرهنگی آن به همراه خاک تپه برای تسطیح مسیر جاده به نقطۀ نامعلومی حمل شده است. جبهۀ شرقی تپه نیز از گزند اقدامات نسنجیدۀ نسل حاضر مصون نمانده، و پی‌کنی وسیع برای احداث چند خانۀ مسکونی، جبهۀ شرقی تپه را نیز منهدم کرده، و مواد فرهنگی موجود در آن را از میان برده است.
در بدنۀ برشهای عمودی، طولی و عرضی که در جبهۀ شمالی و شرقی تپه برای احداث جاده یا ساختن خانه ایجاد کرده‌اند، بقایای فراوان معماری، تنور، اجاق و یک دیوار قطور دیده می‌شود که به احتمال زیاد این دیوار بخشی از حصار پیرامون تپه بوده است. ساکنان محلی اظهار می‌کنند که در زمان احداث جاده، در عمق 7 متری، تپه‌زاغه‌ها و قبرهایی را مشاهده کرده‌اند که از خاک بیرون آمدند؛ اما برای آنکه مانعی برای پیشرفت کار پیش نیاید، بلافاصله آنها را با خاک پر کرده‌اند. در سطح و پیرامون تپۀ باستانی شورکاب و به‌خصوص در نقاطی که حفاری صورت گرفته است، حجم وسیعی از استخوانهای انسانی و حیوانی و انواع سفالهای متعلق به دوره‌های ماد، هخامنشی، اشکانی و ساسانی شامل قطعات سفالهای ظروف کوچک و خمره‌های بزرگ آذوقه به رنگ قرمز و نخودی با نقوش گیاهی، هندسی، انگشتی و کنده یافت شده که بیانگر دیرینگی این تپه است. افزون بر قطعات سفالهای یادشده، یک نمونه دستۀ خنجر مفرغی و بدنۀ ظروف سفالین ریتون مانندِ یافت‌شده، تعلق این تپه به دورۀ ساسانی را قطعی می‌سازد.
وجود بقایای معماری متعدد در این محل که با سنگ و ملاط گِل آهک احداث شده‌اند و بقایای دیوار قطور پیرامون آن و وجود شواهد تنور، زاغه، خاکستر، استخوان و قطعات ظروفی با کاربرد مصرف روزانه مسکونی بودن آن را به اثبات می‌رساند. به نظر می‌رسد تپۀ باستانی شورکاب یک محل مسکونی از نوع ده، شهر یا حاکم‌نشینی محلی بوده که بر نقاط مسکونی اطراف حکومت می‌کرده است. شاید شکل‌گیری این محل و استقرار حاکم منطقه در آن موجب افول تمدن موجود در تپۀ حصارک، واقع در دوکیلومتری جنوب‌شرقی تپۀ شورکاب شده باشد. تپۀ باستانی شورکاب در 1382 ش به شمارۀ 377‘10 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده، و مشمول قوانین حفاظتی و مراقبتی شده است.

ناصر پازوکی طرودی