اسپیروکت

اِسپیروکِت \ [e]spiroket\ ، هریک از گروهی از باکتریهای مارپیچ‌شکل از راستۀ اسپیروکِتالِس، که برخی از آنها برای انسان به شدت بیماری‌زا هستند و بیماریهایی مانند سیفیلیس، پیان (بیماری پوستی گرمسیری) و تب راجعه را پدید می‌آورند. دیگر اسپیروکتها بی‌ضررند و به صورت انگلی در دهان، ناحیۀ تناسلی و روده‌های انسان و جانوران زندگی می‌کنند. اسپیروکتها شامل جنسهای اسپیروکِتا، ترِپونِما، بورِلیا و لِپتوسْپیرا هستند.
اسپیروکتها باکتریهایی گرَم ـ منفی، متحرک و مارپیچی‌اند که درازای آنها3 تا500 میکرومتر است. این باکتریها از این نظر که تاژکِ (تارچه یا رشتۀ محوری) درون‌سلولی دارند ــ از 2 تا بیش از 200 برای هر سازواره، بسته به گونۀ آن ــ بی‌مانندند. هر تاژک آنها به یکی از دو سرِ سازواره چسبیده است و گردِ بدنۀ آن می‌پیچد؛ بدنۀ سلول را نیز پوششی در میان گرفته است. اسپیروکتها بنا به ویژگی خود در محیط مایع (لجن، آب، خون و لنف) یافت می‌شوند.
جنس ترِپونِما عامل بیماری سیفیلیس (گونۀ ترپونما پالیدوم) که زیر میکروسکوپی با زمینۀ تاریک دیده می‌شود، و عامل بیماری پیان (گونۀ ترپونما پِرتِنوئه) را که از ترپونما پالیدوم غیرقابل تشخیص است، نیز دربر دارد. جنس بورلیا شامل چندین گونه است (بورلیا رِکورِنتیس و جز آن) که به وسیلۀ شپش و کنه منتقل می‌شوند و تب راجعه را در انسان پدید می‌آورند.
جنس اسپیروکتا سازواره‌هایی غیربیماری‌زا هستند که آزادانه در لجن و آب، و معمولاً در مناطق بدون اکسیژن زندگی می‌کنند. بیماری لِپتوسپیروز که از جنس لپتوسپیرا پدید می‌آید، اساساً بیماری دامها و پستانداران وحشی است و برای انسان عفونت ثانویه به‌شمار می‌رود.

مآخذ

EA, 2006;
EB, 2008;
ME, 2005 (under «spirochetes»).
بخش علوم پزشکی