اروپا، جامعه

اُروپا، جامِعه -ye orūpā](a)[jāmeʾe، یا جامعۀ اروپایی، تا پیش از یکم نوامبر 1993/ 10 آبان 1372 موسوم به جامعۀ اقتصادی اروپا، نیز معروف به بازار مشترک، سازمانی که برای یکپارچه ساختن اقتصاد کشورهای اروپایی طراحی شد. این عنوان همچنین معمولاً برای اشاره به جوامع اروپا، متشکل از جامعۀ اروپا، جامعۀ زغال‌سنگ و فولاد اروپا، و جامعۀ انرژی اتمی اروپا به‌کار می‌رود.
جامعۀ اقتصادی اروپا (بازار مشترک) در 1957م با امضای پیمان رم ازسوی کشورهای آلمان غربی، ایتالیا، بلژیک، فرانسه، لوکزامبورگ و هلند پدید آمد. انگلستان، دانمارک و ایرلند در 1973م،یونان در1981م وپرتغال واسپانیا در1986م به‌آن پیوستند. آلمان شرقی پیشین به عنوان بخشی از آلمان یکپارچه در 1990م،و اتریش،سوئد و فنلاند در1995م عضو این جامعه شدند.
جامعۀ اقتصادی اروپا از طریق برداشتن بیشتر موانع بازرگانی میان کشورهای عضو و پی‌ریختن سیاستی واحد در بازرگانی خارجی، برای ایجاد بازاری مشترک میان آنها طرح‌ریزی شد. پیمان رم همچنین به شکل گرفتن سیاست کشاورزی واحدی انجامید که در 1962م برای حمایت از کشاورزان کشورهای عضو بازار مشترک در برابر واردات محصولات کشاورزی تثبیت گردید. نخستین کاهش در تعرفه‌های داخلی جامعۀ اقتصادی اروپا در ژانویۀ 1959 اعمال گشت و تا ژوئیۀ 1968 همۀ تعرفه‌های داخلی این جامعه برداشته شد. میان سالهای 1958 و 1968م بازرگانی میان کشورهای عضو بازار مشترک از نظر ارزش 4 برابر شد.
از نظر سیاسی، جامعۀ اقتصادی اروپا در پی کاهش تنشهای پس از پایان جنگ جهانی دوم بود. این جامعه به‌ویژه امیدوار بود که یکپارچگی بتواند به پدید آوردن صلحی پایدار میان فرانسه و آلمان یاری رساند و امکان درگرفتن جنگ را کاهش دهد. ادارۀ بازار مشترک نیازمند همکاری سیاسی میان کشورهای عضو، از طریق نهادهای رسمی فرا ملی بود. این نهادها عبارت بودند از کمیسیون مسئول تدوین و اجرای سیاستهای جامعه، شورای وزیران که وظیفۀ قانون‌گذاری را برعهده داشت، پارلمان اروپا که در آغاز نهادی صرفاً مشورتی بود و نمایندگانش را فرستادگان مجالس کشورهای عضو جامعه تشکیل می‌دادند (بعدها این نمایندگان به‌طور مستقیم از سوی مردم برگزیده می‌شدند)، و دیوان دادگستری اروپا که قانون جامعه را تفسیر، و دربارۀ اختلافهای حقوقی داوری می‌کرد.
جوامع اروپا در اول ژوئیۀ 1967 با ادغام جامعۀ اقتصادی اروپا،جامعۀزغال‌سنگ و فولاد اروپا و جامعۀ انرژی اتمی اروپا پدیدآمد. از آن زمان، کشورهای عضو به منظور گسترش قدرت سیاست‌گذاری این اتحادیه و بازنگری در ساختار سیاسی آن، چندین‌بار سازمان اتحادیه‌را اصلاح کرده‌اند. برپایۀ قانون اروپای واحد که در 1987م به اجرا درآمد، کشورهای عضو جامعۀ اقتصادی اروپا متعهدشدند که همۀ موانع بازمانده را در راه پدید آمدن بازاری مشترک تا 1992م برطرف کنند. این قانون همچنین نظارت رسمی بر سیاستهای کشورهای عضو را دربارۀ محیط زیست، پژوهش و فناوری، آموزش، بهداشت، حمایت از مصرف‌کنندگان و دیگر زمینه‌هابه جامعۀ اقتصادی اروپا می‌سپرد.
با امضای پیمان ماستریخت (نام رسمی آن: پیمان اتحادیۀ اروپا) در 1991م که در یکم نوامبر 1993 به اجرا گذاشته شد، نام جامعۀ اقتصادی اروپا به جامعۀ اروپا تغییر یافت و درون ساختار اتحادیۀ اروپا قرار گرفت. این پیمان همچنین شالودۀ اتحادی اقتصادی و پولی را فراهم آورد که پدید آمدن پول واحد را نیز در بر می‌گرفت. پیمان آمستردام که در 1999م به اجرا درآمد، اختیار قانونی وضع سیاستهای مربوط به مهاجرت و پناهندگی در کشورهای عضو را به جامعۀ اروپا سپرد. (191)