آرمین

آرْمین [ārmīn]، یا کی‌آرمین، یکی از شاهان یا شاهزادگان کیانی. در مورد این نام آراء متفاوت است. کی‌آرمین فقط در یک نسخۀ شاهنامۀ فردوسی (نسخۀ مُل) به صورت کی‌ارمین و به عنوان چهارمین پسر کی‌قباد آمده است: «چهارم کی‌ارمین بودیش نام» (1/ 242). در نسخۀ مسکو از آرمین نامی برده نمی‌شود و 4 پسر کی‌قباد عبارت‌اند از کاووس، کی‌آرش، کی‌پشین و آرش؛ و آن مصراع چنین آمده است: «چهارم کی‌آرشش بود نام» (2/ 74). ولف در «واژه‌نامۀ شاهنامه» از آرمین تنها به‌عنوان پسر کی‌قباد یاد کرده است (ص 10).
برای نخستین‌بار اشپیگل، با بررسی تاریخ طبری (1/ 504، 509، 515)، الکامل ابن اثیر (1/ 245) و آثار الباقیۀ بیرونی (ص 104)، نوشت که آنچه در تاریخ طبری و الکامل ابن اثیر آمده، به اوستا نزدیک‌تر از شاهنامه است و آرمین را نوۀ کی‌قباد و مؤسس کیانیان ارمنستان خواند و در مورد نام آرمین تردیدی نکرد(ص 194-195). به پیروی از اشپیگل، نولدکه نیز کی‌آرمین را پسر اپیوه دانست، اما نوشت که نام واقعی این شخصیت باید بیارش باشد و اظهار داشت که کی‌آرمین در شاهنامه تحریف شده است (ص 570-572). ذبیح‌الله صفا هم اعتقاد به تحریف این نام در شاهنامه دارد (ص 499). به هر حال تبدیل «آرشش» به «آرمین» بسیار محتمل است (نیز نک‌ : مجمل التواریخ، 29).

مآخذ

ابن اثیر، الکامل؛
بیرونی، الآثار الباقیة، به کوشش زاخاو، لایپزیگ، 1923م؛
صفا، ذبیح‌الله، حماسه‌سرایی در ایران، تهران، 1363ش؛
طبری، تاریخ؛
فردوسی، شاهنامه، به کوشش برتلس، مسکو، 1966م؛
همان، به کوشش ژول مُل، تهران، 1353ش؛
مجمل التواریخ و القصص، به کوشش محمدتقی بهار، تهران، 1318ش؛
نیز:

Nöldeke, Th., «Kajânier im Awestâ», ZDMG, 1878, vol. XXXII;
Spiegel, F., «Awestâ und Shâhnâme», ibid, 1891, vol. XLV;
Wolf, F., Glossar zu Firdosis Schahname, Hildesheim, 1965.
پرویز رجبی