آرائی ها کوسکی

آرائی هاکوسِکی [ārāʾī hākūsekī] (1657-1725م/1067-1137ق)، سیاستمدار و دانشور ژاپنی که یکی از مشاوران عمدۀ شُگونهای تُکوگاوا در نخستین سالهای سدۀ 18م بود.
او در خانوادۀ سامورایی فقیری به دنیا آمد. ساموراییها جنگجویان دوران فئودالی ژاپن بودند. آرائی پیشنهاد ازدواج با چند دختر از خانواده‌های بازرگانان ثروتمند را که می‌خواستند در اجتماع به مقام و منزلتی برسند، رد کرد، زیرا این‌گونه وضعیت را دون شأن و حیثیت سامورایی خود می‌دانست. او با وضعیت بسیار سختی تحصیل کرد و در 1682م به استخدام هُتّا ماساتُشی که مقامی بلند در دستگاه دولتی داشت، درآمد. دو سال بعد، با درگذشت هتا، آرائی مربی تکوگاوا ایئِنُبو (حک‌ 1709-1712م)، ولیعهد شگـون ــ دیکتـاتور نظامی ژاپـن ــ شد. ایئنبو در 1709م شگون شد و آرائی مهم‌ترین طراح سیاست حکومت او گردید.
حکومت تکوگاوا به سستی گراییده، و دیوان‌سالاری خشک مانع کارآیی آن شده بود. آرائی کوشید تا قوانین کشور را کارسازتر کند؛ نظام پولی را اصلاح، و مقررات سختی برای بودجه و حسابداری وضع کرد و برای متوقف ساختن خروج فلزهای گرانبها از کشور، نظارت دولت را بر داد و ستد خارجی تشدید کرد. آرائی با وجود خصومتش با بیگانگان به اهمیت روابط خارجی واقف بود و کوشید سیاستی را مستقر سازد که قدرتهای خارجی بدانند امپراتور ژاپن فقط سرور نمادین کشور است و رهبری واقعی از آن شوگونها ست. او در اجرای این سیاست کوشید تا طبقۀ شگون را به ازدواج با دختران دودمان سلطنتی تشویق کند و به تشریفات دربار شگونها بیفزود.
با اینکه ایئنبو در 1712م درگذشت، جانشین او، تکوگاوا ایئتسوگو آرائی را در مقامش ابقا کرد؛ ولی هنگامی که تکوگاوا یُشیمونه در 1716م به قدرت رسید، آرائی ناگزیر شد کناره‌گیری کند. او باقی عمر را به نویسندگی گذراند.
آثار آرائی بیش از 160 جلد کتاب است که تقریباً تمامی دانش بشری را در بر می‌گیرد. کتابهای او دربارۀ جغرافیا، فلسفه و نهادهای حقوقی ژاپن از نخستین آثاری است که در این زمینه نوشته شده است و او از بزرگ‌ترین تاریخ‌نگاران آن کشور شمرده می‌شود. از بهترین آثار او کتاب «مطالعۀ تاریخ سیاسی» است که تحقیقی دربارۀ تاریخ ژاپن از سدۀ 9 تا 16م است، و نیز «فهم تاریخ باستان» که پژوهشی انتقادی دربارۀ منابع مستند است و کتابی در شرح‌زندگی‌خودش. (114)